برای گرفتن مهریه باید چیکار کرد

مطالبه مهریه، حقی قانونی و شرعی است که هر زنی در طول زندگی مشترک یا پس از آن می تواند برای احقاق آن اقدام کند. برای دستیابی به این حق، مسیرهای قانونی مشخصی وجود دارد که با آگاهی از آن ها، می توان این فرآیند را به بهترین شکل ممکن طی کرد و به خواسته تان رسید. این راهنما شما را در این مسیر همراهی می کند تا با اطمینان قدم بردارید.

برای بسیاری از بانوان، مطالبه مهریه فرآیندی پیچیده و گاه طاقت فرسا به نظر می رسد، به ویژه زمانی که با چالش های عاطفی و حقوقی زندگی مشترک همراه می شود. اما با داشتن اطلاعات دقیق و گام به گام، این مسیر می تواند روشن تر و قابل مدیریت تر شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی تدوین شده است تا شما را با تمام ابعاد مطالبه مهریه، از تعریف و انواع آن گرفته تا مراحل قانونی، مدارک مورد نیاز، هزینه ها، مدت زمان و چالش های احتمالی، آشنا سازد. در این مسیر، سعی بر آن است که با زبانی ساده و در عین حال دقیق، تمامی اطلاعات لازم برای احقاق این حق ارزشمند را در اختیار شما قرار دهیم.

مهریه چیست و چه زمانی می توان آن را مطالبه کرد؟

مهریه، هدیه ای مالی است که مرد در هنگام عقد ازدواج به زن می دهد یا متعهد به پرداخت آن می شود. این یک حق مسلم و قانونی برای زن است که بلافاصله پس از عقد و هر زمان که اراده کند، می تواند آن را مطالبه کند. درک صحیح از ماهیت و انواع مهریه، نقطه آغازین برای هرگونه اقدام حقوقی است.

۱.۱. تعریف حقوقی مهریه و انواع آن (عندالمطالبه و عندالاستطاعه)

در نظام حقوقی ایران، مهریه را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد که هر یک شرایط و زمان مطالبه خاص خود را دارند:

• مهریه عندالمطالبه: بخش عمده ای از مهریه ها از این نوع هستند. به این معنی که زن هر زمان که بخواهد، حتی در طول زندگی مشترک و بدون نیاز به طلاق، می تواند آن را از همسرش طلب کند. مرد نیز مکلف است بلافاصله پس از مطالبه، آن را پرداخت کند، مگر اینکه توانایی مالی برای پرداخت یکجا را نداشته باشد که در این صورت می تواند درخواست اعسار و تقسیط کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت آن منوط به این است که زن ثابت کند مرد توانایی مالی (استطاعت) پرداخت مهریه را دارد. این موضوع، فرآیند مطالبه را کمی پیچیده تر می کند، زیرا بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن خواهد بود. معمولاً در زمان عقد به صراحت ذکر می شود که مهریه عندالاستطاعه است.

۱.۲. تفاوت ها و زمان های مطالبه هر یک (از لحظه عقد تا بعد از طلاق)

همانطور که گفته شد، مهریه عندالمطالبه از همان لحظه جاری شدن صیغه عقد، حق زن محسوب می شود و او می تواند در هر زمان و موقعیتی، چه در ابتدای زندگی مشترک، چه در میانه راه، چه در زمان درخواست طلاق و چه حتی پس از طلاق (تا زمانی که دین ساقط نشده باشد)، آن را مطالبه کند. اما مهریه عندالاستطاعه همانطور که از نامش پیداست، وقتی قابل مطالبه است که زن بتواند ثابت کند مرد توانایی پرداخت آن را دارد. در هر دو حالت، حتی پس از فوت زوج، مهریه از اموال و دارایی های باقی مانده (ماترک) او قابل وصول است.

۱.۳. نکته مهم: آشنایی با حقوق اولیه خود (مهریه، نفقه، اجرت المثل، نحله)

زمانی که زنی تصمیم به مطالبه مهریه می گیرد، خوب است که با سایر حقوق مالی خود نیز آشنا باشد. علاوه بر مهریه، حقوق دیگری نظیر نفقه (پرداخت هزینه های زندگی در دوران زوجیت)، اجرت المثل ایام زوجیت (بهایی برای کارهایی که زن در خانه همسر انجام داده و شرعاً بر او واجب نبوده است) و نحله (مبلغی که دادگاه در صورت طلاق به درخواست مرد به زن پرداخت می کند) نیز وجود دارند که می توانند در فرآیند جدایی مطرح شوند. آگاهی از تمامی این حقوق، به زن کمک می کند تا با دیدی بازتر و قدرتمندتر، مسیر حقوقی خود را دنبال کند.

مهریه عندالمطالبه، حق مسلم زن از لحظه عقد است و می تواند در هر زمان آن را مطالبه کند. مرد مکلف به پرداخت است، مگر اینکه اعسار او ثابت شود.

۲. بررسی جامع روش های مطالبه مهریه: دادگاه یا اجرای ثبت؟

برای به اجرا گذاشتن مهریه، دو مسیر اصلی در پیش روی زوجه قرار دارد: اقدام از طریق اداره اجرای ثبت اسناد رسمی و یا مراجعه به دادگاه خانواده. هر یک از این روش ها دارای ویژگی های خاص، مزایا و معایب خود هستند که آگاهی از آن ها برای انتخاب بهترین گزینه، ضروری است.

۲.۱. مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد رسمی (دفترخانه ازدواج)

این روش برای مهریه هایی که در عقدنامه رسمی (سند ازدواج) به ثبت رسیده اند، قابل استفاده است و به دلیل سرعت بیشتر و پیچیدگی کمتر، معمولاً به عنوان گزینه اول پیشنهاد می شود. فرآیند آن به شرح زیر است:

• شرح فرآیند گام به گام:

1. مراجعه به دفترخانه ازدواج: زوجه یا وکیل قانونی او با در دست داشتن اصل عقدنامه، شناسنامه و کارت ملی، به دفترخانه ازدواجی که عقد در آن ثبت شده است، مراجعه می کند.
2. درخواست صدور اجراییه: در دفترخانه، زوجه فرم درخواست صدور اجراییه را تکمیل می کند. این درخواست به منزله آغاز رسمی فرآیند مطالبه مهریه از طریق ثبت است.
3. ابلاغ به زوج: پس از صدور اجراییه، یک اخطاریه ۱۰ روزه برای زوج ارسال می شود. در این مهلت، زوج می تواند مهریه را پرداخت کرده یا اموالی برای پرداخت معرفی کند.
4. ارجاع به اداره ثبت: در صورت عدم پرداخت یا معرفی مال در مهلت مقرر، پرونده به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی ارجاع می شود.
5. درخواست شناسایی و توقیف اموال: زوجه می تواند در اداره ثبت، درخواست شناسایی و توقیف اموال زوج را ارائه دهد. این اموال شامل ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام و حتی حقوق و مزایای زوج می شود.

مزایا:

• سرعت بالاتر: این روش معمولاً سریع تر از فرآیند دادگاهی به نتیجه می رسد، زیرا نیازی به طی مراحل طولانی دادرسی و جلسات متعدد نیست.
• هزینه اولیه کمتر: هزینه های اولیه در این روش، نسبت به مراجعه به دادگاه کمتر است.
• عدم نیاز به اثبات رابطه زوجیت: سند ازدواج خود به تنهایی اثبات کننده حق مهریه است.

معایب:

• محدودیت در توقیف اموال غیرثبتی: برای برخی از اموال (مانند اموال منقولی که سند رسمی ندارند)، توقیف از طریق ثبت ممکن است دشوارتر باشد و نیاز به مراجعه به دادگاه پیدا کند.
• نیاز به شناخت قبلی از اموال زوج: موفقیت در این روش تا حد زیادی به شناخت زن از اموال و دارایی های همسرش بستگی دارد.

۲.۲. مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

در صورتی که مهریه در سند رسمی ازدواج ثبت نشده باشد (که البته بسیار نادر است) یا زوجه به دلایلی تمایل به اقدام از طریق دادگاه داشته باشد، این مسیر پیش رو خواهد بود. همچنین در مواردی که اموال زوج نامشخص هستند و نیاز به استعلامات گسترده تر وجود دارد، یا مهریه دارای ابهامات خاص حقوقی است، دادگاه می تواند گزینه مناسب تری باشد.

• شرح فرآیند گام به گام:

1. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی: زوجه یا وکیل او با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را ثبت می کند.
2. جلسات دادرسی: پس از ثبت دادخواست، طرفین برای شرکت در جلسات دادرسی به دادگاه خانواده احضار می شوند. در این جلسات، ادعاها، دفاعیات و مدارک بررسی می شوند.
3. صدور حکم: پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم پرداخت مهریه را صادر می کند.
4. درخواست اجراییه: پس از قطعی شدن حکم دادگاه، زوجه می تواند از واحد اجرای احکام دادگاه، درخواست صدور اجراییه برای وصول مهریه را ارائه دهد.

مزایا:

• امکان توقیف انواع اموال: دادگاه می تواند برای توقیف هر نوع مال (منقول، غیرمنقول، حساب بانکی، حقوق و…) اقدام کند.
• رسیدگی به درخواست اعسار زوج: در دادگاه، امکان رسیدگی به درخواست اعسار (ناتوانی مالی) زوج و تعیین اقساط برای مهریه فراهم است.
• قابلیت رسیدگی به مهریه های مبهم: در مواردی که مهریه دارای ابهام یا شرایط خاصی است، دادگاه صلاحیت رسیدگی و رفع ابهام را دارد.

معایب:

• زمان بر بودن: فرآیند دادرسی در دادگاه معمولاً زمان برتر از روش ثبت است.
• پیچیدگی های دادرسی: نیاز به حضور در جلسات، ارائه دفاعیات و پیروی از آیین دادرسی، ممکن است برای افراد عادی پیچیده باشد.
• هزینه های بیشتر: هزینه های دادرسی و مراحل قانونی در دادگاه، اغلب بالاتر از روش ثبت است.

۲.۳. مقایسه و انتخاب بهترین روش

انتخاب بین روش ثبت و دادگاه به شرایط خاص هر پرونده بستگی دارد. اما به طور کلی، اگر مهریه در عقدنامه رسمی ثبت شده و زوجه اطلاعاتی از اموال همسرش دارد، روش اجرای ثبت می تواند گزینه سریع تر و کم هزینه تر باشد. در غیر این صورت و در موارد پیچیده تر، دادگاه خانواده می تواند راهگشا باشد. جدول زیر به شما در مقایسه و تصمیم گیری کمک می کند:

معیار	روش اجرای ثبت	روش دادگاه خانواده
سرعت فرآیند	معمولاً سریع تر	معمولاً زمان برتر
هزینه اولیه	کمتر	بیشتر (هزینه دادرسی)
نوع مهریه	ثبت شده در عقدنامه رسمی	قابل استفاده برای همه انواع (به ویژه مهریه های مبهم)
نوع دارایی زوج	مناسب برای اموال ثبتی (ملک، خودرو، حساب)	امکان توقیف انواع اموال، حتی غیرثبتی
پیچیدگی	ساده تر (اداری)	پیچیده تر (دادرسی قضایی)
نیاز به وکیل	توصیه می شود (اما الزامی نیست)	بسیار توصیه می شود (برای پیچیدگی ها)

۳. مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت (روش پیشنهادی کارآمدتر)

همانطور که اشاره شد، مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، اگر شرایط آن فراهم باشد، اغلب به عنوان روشی کارآمدتر و سریع تر شناخته می شود. در ادامه، به شرح گام های این فرآیند می پردازیم:

۳.۱. گام اول: مراجعه به دفترخانه ازدواج

اولین قدم در این مسیر، حضور زوجه یا وکیل قانونی او در دفترخانه ازدواجی است که سند رسمی نکاح در آنجا به ثبت رسیده است. حتی اگر سال ها از تاریخ عقد گذشته باشد و دفترخانه جابجا شده باشد یا سردفتر تغییر کرده باشد، پرونده و سوابق ازدواج شما همچنان در آنجا نگهداری می شود و می توانید با مراجعه به کانون سردفتران ازدواج و طلاق، اطلاعات تماس و آدرس جدید یا کفیل دفترخانه را پیدا کنید.

• مدارک لازم:
• اصل عقدنامه (سند ازدواج) یا رونوشت رسمی آن (در صورت گم شدن اصل سند، می توانید از دفترخانه رونوشت دریافت کنید).
• اصل شناسنامه زوجه.
• اصل کارت ملی زوجه.
• در صورت اقدام توسط وکیل، وکالت نامه رسمی نیز مورد نیاز است.
• تکمیل فرم درخواست اجراییه: در دفترخانه، فرم مخصوص درخواست صدور اجراییه مهریه به شما ارائه می شود که باید آن را با دقت تکمیل کنید. این فرم حاوی اطلاعات هویتی زوجین و مشخصات مهریه است. با تکمیل این فرم، رسماً مطالبه مهریه آغاز می شود.

۳.۲. گام دوم: صدور اجراییه و ابلاغ اخطاریه ۱۰ روزه به زوج

پس از ارائه درخواست، دفترخانه ازدواج اقدام به صدور اجراییه مهریه می کند. این اجراییه سندی رسمی است که حق زوجه بر مهریه را تأیید کرده و به زوج ابلاغ می شود.

• هدف از اخطاریه و مهلت ۱۰ روزه: اجراییه صادر شده به زوج ابلاغ می شود و او ده روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از مهریه اقدام کند. هدف از این مهلت، دادن فرصت به زوج برای ایفای تعهد خود و جلوگیری از مراحل بعدی و توقیف اموال است.
• نحوه ابلاغ و پیامدهای عدم حضور زوج: ابلاغ از طریق ماموران ابلاغ قضایی یا اداره ثبت صورت می گیرد. اگر زوج در مهلت ۱۰ روزه پاسخگو نباشد یا پرداخت نکند، زوجه می تواند مراحل بعدی را پیگیری کند و درخواست شناسایی و توقیف اموال را مطرح نماید.

۳.۳. گام سوم: معرفی اموال و درخواست توقیف در اداره اجرای ثبت

در صورتی که زوج در مهلت قانونی مهریه را پرداخت نکند، پرونده از دفترخانه به اداره اجرای ثبت اسناد رسمی ارجاع می شود. اینجاست که زوجه می تواند با معرفی اموال همسر، درخواست توقیف آن ها را مطرح کند.

• اهمیت شناسایی اموال زوج: یکی از کلیدی ترین مراحل در وصول مهریه، شناسایی دقیق اموال و دارایی های زوج است. هرچه زوجه اطلاعات بیشتری از اموال همسرش (مانند آدرس دقیق ملک، پلاک خودرو، شماره حساب بانکی، اطلاعات شرکت یا سهام) داشته باشد، فرآیند توقیف سریع تر و با موفقیت بیشتری انجام می شود.
• نحوه استعلام اموال از مراجع مختلف: زوجه می تواند درخواست استعلام از مراجع مختلف را به اداره ثبت ارائه دهد:
  • بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
  • راهنمایی و رانندگی: برای شناسایی خودروهای به نام زوج.
  • اداره ثبت املاک و اسناد: برای شناسایی املاک و مستغلات به نام زوج.
  • شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و بورس: برای شناسایی سهام و اوراق بهادار.
  • اداره تامین اجتماعی و سایر نهادهای کارفرما: برای شناسایی حقوق و مزایای دریافتی زوج.

  اداره اجرای ثبت مکلف است این استعلامات را انجام دهد.

۳.۴. گام چهارم: توقیف، ارزیابی و فروش اموال

پس از شناسایی اموال، نوبت به توقیف، ارزیابی و در نهایت فروش آن ها برای وصول مهریه می رسد.

• فرآیند توقیف اموال منقول و غیرمنقول:
  • اموال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی، موجودی صندوق و…): با دستور اداره ثبت توقیف و در صورت لزوم، به پارکینگ یا محل مناسب منتقل می شوند. موجودی حساب های بانکی نیز مسدود می گردد.
  • اموال غیرمنقول (مانند ملک و زمین): با ثبت در دفاتر املاک، هرگونه نقل و انتقال آن ها ممنوع می شود.
• مفهوم و مصادیق اموال مستثنی از دین:

  مهم است بدانید که برخی اموال زوج، حتی در صورت بدهکاری، قابل توقیف برای مهریه نیستند. این اموال مستثنیات دین نام دارند و شامل موارد زیر می شوند:

  • منزل مسکونی مورد نیاز و متناسب با شأن زوج.
  • اثاثیه ضروری زندگی.
  • ابزار و وسایل کار و امرار معاش.
  • مبلغی از حقوق و مزایای بازنشستگی یا کارمندی (طبق قانون، یک چهارم حقوق در صورت داشتن فرزند تحت تکفل و یک سوم در صورت عدم داشتن فرزند تحت تکفل، قابل توقیف است).
• نحوه کارشناسی و ارزیابی اموال توقیفی: پس از توقیف، اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی می شوند تا ارزش واقعی آن ها مشخص گردد. هزینه کارشناسی بر عهده زوجه است که در پایان از محل فروش اموال قابل جبران است.
• فرایند مزایده و فروش اموال و وصول مهریه: در نهایت، اموال توقیف شده و ارزیابی شده از طریق مزایده به فروش می رسند. مبلغ حاصل از فروش، پس از کسر هزینه های اجرایی و قانونی، به میزان مهریه به زوجه پرداخت می شود.

۴. مدارک لازم برای مطالبه مهریه (لیست کامل و دقیق)

برای شروع فرآیند مطالبه مهریه، چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه، ارائه مدارک کامل و دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. آماده سازی این مدارک پیش از اقدام، به تسریع روند کار کمک می کند:

• اصل و کپی عقدنامه (یا رونوشت آن از دفترخانه): این سند، مهم ترین مدرک است که وجود عقد و میزان مهریه را ثابت می کند.
• اصل و کپی شناسنامه زوجه: برای احراز هویت.
• اصل و کپی کارت ملی زوجه: برای احراز هویت.
• در صورت اقدام توسط وکیل: اصل وکالت نامه رسمی که حدود اختیارات وکیل را مشخص می کند.
• مدارک شناسایی اموال زوج (در صورت وجود و اطلاع زوجه): اگر زوجه اطلاعاتی از اموال همسرش (مانند سند ملک، کارت خودرو، شماره حساب بانکی) دارد، ارائه این مدارک به شناسایی و توقیف سریع تر اموال کمک شایانی می کند. این مدارک اختیاری هستند اما وجودشان بسیار مفید است.

۵. هزینه ها و مدت زمان مطالبه مهریه

آگاهی از هزینه ها و تخمین زمان مورد نیاز برای مطالبه مهریه، به زوجه کمک می کند تا با دیدی واقع بینانه وارد این فرآیند شود و برنامه ریزی مناسبی داشته باشد.

۵.۱. هزینه ها:

هزینه های مطالبه مهریه بسته به روش انتخابی (ثبت یا دادگاه) و پیچیدگی پرونده می تواند متفاوت باشد:

• هزینه دادرسی (در روش دادگاهی): این هزینه بر اساس ارزش مهریه محاسبه می شود و درصدی از آن را شامل می شود. در ابتدای کار باید پرداخت شود.
• نیم عشر دولتی (هزینه اجراییه در ثبت): این هزینه، که معادل نیم درصد از مبلغ مهریه است، در زمان اجرا و وصول مهریه از زوج دریافت می شود، اما گاهی اوقات زوجه مجبور به پیش پرداخت آن می شود و بعداً از محل وصول مهریه جبران می گردد.
• هزینه کارشناسی اموال: در صورتی که اموالی توقیف شوند و نیاز به ارزیابی توسط کارشناس رسمی دادگستری باشد، این هزینه پرداخت می شود.
• حق الوکاله وکیل (در صورت استفاده): در صورت بهره گیری از خدمات وکیل، مبلغی به عنوان حق الوکاله با توافق طرفین یا بر اساس تعرفه های قانونی تعیین و پرداخت می شود.
• شرایط معافیت یا تقسیط هزینه ها: در صورتی که زوجه توانایی پرداخت هزینه های دادرسی یا اجرایی را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت هزینه ها را به دادگاه یا اداره ثبت ارائه دهد. در صورت پذیرفته شدن، از پرداخت این هزینه ها معاف شده یا به صورت اقساطی پرداخت می کند.

۵.۲. مدت زمان:

مدت زمان مطالبه مهریه به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن مشخص کرد، اما می توان تخمین هایی ارائه داد:

• عوامل مؤثر بر طولانی شدن یا تسریع فرآیند:
  • روش انتخابی (ثبت معمولاً سریع تر است).
  • شناخت زوجه از اموال زوج و معرفی سریع آن ها.
  • همکاری زوج در پرداخت مهریه یا عدم همکاری و مخفی کردن اموال.
  • تعداد پرونده های موجود در شعب دادگاه یا اداره ثبت.
  • پیچیدگی های حقوقی خاص پرونده.
• تخمین زمان تقریبی برای هر یک از روش ها:
  • از طریق اجرای ثبت: در صورت شناسایی سریع اموال و عدم اعتراض زوج، ممکن است از چند ماه تا حدود یک سال به طول بینجامد.
  • از طریق دادگاه خانواده: با توجه به مراحل دادرسی، امکان تجدید نظر و فرجام خواهی، این فرآیند ممکن است از یک سال تا چندین سال زمان ببرد.

۶. چالش ها و نکات حقوقی مهم که باید بدانید

مسیر مطالبه مهریه، همیشه هموار نیست و ممکن است با چالش ها و مسائل حقوقی خاصی همراه باشد. آگاهی از این نکات، شما را برای مواجهه با آن ها آماده می سازد و کمک می کند تا تصمیمات بهتری بگیرید.

۶.۱. مهریه در صورت عدم وجود مال (اعسار زوج):

یکی از دغدغه های اصلی بسیاری از زنان این است که اگر همسرشان مالی برای پرداخت مهریه نداشته باشد، چه اتفاقی می افتد؟

• درخواست اعسار از سوی زوج: شرایط و پیامدها: اگر زوج مدعی شود که توانایی مالی برای پرداخت مهریه را ندارد، می تواند درخواست اعسار به دادگاه ارائه دهد. دادگاه با بررسی وضعیت مالی او (بررسی حساب ها، اموال، درآمد و…) در مورد اعسار او تصمیم گیری می کند. در صورت اثبات اعسار، زوج از پرداخت یکجای مهریه معاف شده و دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند.
• نحوه قسط بندی مهریه و تعیین مبلغ اقساط: دادگاه با توجه به توانایی مالی زوج، شغل، درآمد، وضعیت تاهل مجدد، تعداد فرزندان و سایر بدهی ها، مهریه را به صورت اقساط ماهانه یا دوره ای تعیین می کند. معمولاً در ابتدا مبلغی به عنوان پیش قسط و سپس اقساط ماهیانه تعیین می شود.
• امکان توقیف حقوق و مستمری بازنشستگی (میزان و شرایط): بله، بخش مشخصی از حقوق یا مستمری بازنشستگی زوج برای پرداخت مهریه قابل توقیف است. طبق قانون، یک چهارم حقوق یا مستمری بازنشستگی در صورتی که زوج دارای فرزند تحت تکفل باشد، و یک سوم حقوق در صورتی که فرزندی تحت تکفل نداشته باشد، قابل توقیف و کسر برای پرداخت مهریه است.
• بررسی جزییات بیشتر (۱۱۰ سکه و باقی سکه ها): در قانون حمایت خانواده، امکانی فراهم شده است که اگر مهریه ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی باشد، در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی زوج، امکان جلب و بازداشت او تا زمان پرداخت این میزان مهریه وجود دارد. اما برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، امکان جلب و بازداشت وجود ندارد و فقط از طریق توقیف اموال (در صورت شناسایی) قابل وصول است. این موضوع به این معنا نیست که زن از حق مطالبه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه محروم است، بلکه فقط نحوه وصول آن متفاوت خواهد بود.

۶.۲. مهریه هایی با شرایط خاص:

گاهی اوقات مهریه ها به صورت خاصی تعیین می شوند که نیاز به بررسی دقیق تری دارند:

• مهریه های نامشخص یا مشروط: نحوه مطالبه: اگر مهریه به صورت مبهم (مثلاً مقدار معینی از اموال بدون تعیین دقیق) یا مشروط به اتفاق خاصی باشد، مطالبه آن از طریق اجرای ثبت ممکن نیست و زوجه باید با مراجعه به دادگاه خانواده، الزام زوج به تعیین یا پرداخت مهریه را درخواست کند.
• مهریه وجه رایج و نحوه محاسبه به نرخ روز: اگر مهریه به صورت وجه نقد (ریال یا تومان) تعیین شده باشد، دادگاه یا اداره ثبت آن را بر اساس شاخص تورم بانک مرکزی، به نرخ روز محاسبه و وصول می کند. این بدان معناست که ارزش مهریه با گذشت زمان حفظ خواهد شد.
• مطالبه مهریه از پدر شوهر (در صورت ضمانت یا تعهد): در مواردی نادر، ممکن است پدر شوهر یا شخص دیگری، ضمانت پرداخت مهریه را بر عهده گرفته باشد. در این صورت، زوجه می تواند مهریه را از ضامن مطالبه کند. اما این موضوع باید به صراحت و به صورت رسمی در عقدنامه یا سند جداگانه ای ذکر شده باشد.

۶.۳. در صورت فوت زوج: مطالبه مهریه از ماترک (اموال به جای مانده)

مهریه دین ممتاز است و حتی پس از فوت زوج، همچنان پابرجا می ماند. در این شرایط، زوجه می تواند مهریه خود را از اموال باقی مانده از همسرش (ماترک) مطالبه کند، حتی پیش از تقسیم ارث بین ورثه. در واقع، مهریه از جمله دیونی است که باید قبل از تقسیم ارث پرداخت شود.

۶.۴. انصراف از مطالبه و اقدام مجدد: (امکان یا عدم امکان)

اگر زوجه یک بار از مطالبه مهریه انصراف دهد (مثلاً با گرفتن رضایت نامه از او در قبال چیزی یا صرفاً به دلیل بازگشت به زندگی) و این انصراف به صورت رسمی و در قالب سند رسمی (مثلاً در دفترخانه) ثبت شده باشد، معمولاً امکان اقدام مجدد برای مطالبه آن بخش از مهریه که از آن انصراف داده شده، وجود نخواهد داشت. اما اگر انصراف غیررسمی باشد و یا پرونده بدون مختومه شدن کامل، متوقف شده باشد، ممکن است بتوان مجدداً آن را پیگیری کرد. این موضوع پیچیده است و حتماً باید با وکیل مشورت شود.

۶.۵. مهریه زنان مهاجر و ازدواج های ثبت شده در خارج از کشور

زنانی که تابعیت غیرایرانی دارند اما در ایران ازدواج کرده اند، یا زنانی که در خارج از کشور ازدواج کرده و قصد مطالبه مهریه در ایران را دارند، نیز می توانند اقدام کنند. در مورد ازدواج های ثبت شده در خارج، ابتدا باید سند ازدواج به تایید کنسولی ایران برسد و ترجمه رسمی شود تا در ایران اعتبار قانونی پیدا کند. سپس می توانند مطابق قوانین داخلی ایران برای مطالبه مهریه اقدام کنند.

۶.۶. تاثیر طلاق توافقی بر مهریه

در طلاق توافقی، زوجین بر سر تمامی مسائل، از جمله میزان مهریه، نفقه و حضانت فرزندان، به توافق می رسند. در این نوع طلاق، معمولاً زن تمام یا بخشی از مهریه خود را می بخشد تا طلاق به صورت توافقی انجام شود. اما در طلاق یک طرفه (که از سوی مرد یا زن باشد)، مهریه بر اساس قانون قابل مطالبه است و زن می تواند تمام مهریه خود را درخواست کند.

۶.۷. امکان مطالبه بخشی از مهریه

بله، زن می تواند بخشی از مهریه خود را مطالبه کند. هیچ الزامی برای مطالبه تمام مهریه به صورت یکجا وجود ندارد. گاهی اوقات زنان برای فشار کمتر به همسر و یا به دلایل شخصی، تصمیم می گیرند تنها بخشی از مهریه خود را درخواست کنند.

۶.۸. اهمیت و نقش وکیل متخصص مهریه

همانطور که ملاحظه شد، فرآیند مطالبه مهریه می تواند با پیچیدگی های زیادی همراه باشد. حضور یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه، نه تنها می تواند مسیر را برای شما هموارتر کند، بلکه شانس موفقیت شما را نیز به طرز چشمگیری افزایش می دهد. وکیل متخصص با آگاهی از جدیدترین قوانین، رویه ها و ترفندهای حقوقی، می تواند:

• بهترین روش مطالبه را بر اساس شرایط شما انتخاب کند.
• در شناسایی و توقیف اموال زوج کارآمدتر عمل کند.
• در مراحل دادرسی و مذاکرات، از حقوق شما دفاع کند.
• در برابر درخواست اعسار زوج، به بهترین نحو از منافع شما حمایت کند.
• در زمان و هزینه های شما صرفه جویی کند.

در صورت اثبات اعسار زوج، مهریه به صورت اقساطی تعیین می شود، اما تا ۱۱۰ سکه از مهریه عندالمطالبه، امکان جلب و بازداشت زوج وجود دارد.

سوالات متداول

اگر مهریه را از طریق ثبت اجرا گذاشته باشم و بخواهم بعداً به دلیل عدم شناسایی اموال، از طریق دادگاه پیگیری کنم، آیا امکان پذیر است؟

بله، در صورتی که از طریق اداره ثبت اقدام کرده اید و به دلیل عدم شناسایی اموال یا هر دلیل دیگری به نتیجه مطلوب نرسیده اید، می توانید با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را در دادگاه خانواده ثبت کنید. این دو مسیر موازی یکدیگر هستند و مانعی برای پیگیری از طریق دادگاه نخواهد بود.

آیا در دوران عقد، زن می تواند مهریه خود را مطالبه کند؟

بله، از لحظه جاری شدن عقد، زن مالک مهریه می شود و می تواند در هر زمانی (حتی در دوران عقد و پیش از شروع زندگی مشترک) مهریه خود را مطالبه کند. تنها تفاوت این است که اگر زن پیش از برقراری رابطه زناشویی مهریه را مطالبه کند، می تواند مانع از تمکین شود تا مهریه یا حداقل بخشی از آن پرداخت شود (حق حبس).

آیا برای مطالبه مهریه حتماً باید طلاق بگیرم؟

خیر، مطالبه مهریه ارتباطی مستقیم با طلاق ندارد. مهریه حقی است که از لحظه عقد به زن تعلق می گیرد و او می تواند در هر زمانی از زندگی مشترک، حتی بدون قصد طلاق، آن را مطالبه کند.

این مطالب با هدف آگاهی بخشی عمومی تهیه شده اند و به منزله مشاوره حقوقی تخصصی نیستند. برای تصمیم گیری در مورد پرونده خود، همیشه توصیه می شود با یک وکیل متخصص مشورت کنید.

نتیجه گیری

در این راهنمای جامع، کوشیدیم تا ابعاد مختلف فرآیند مطالبه مهریه را به صورت گام به گام و با رویکردی همدلانه و تخصصی، برای شما روشن سازیم. مهریه، نه فقط یک پشتوانه مالی، بلکه نمادی از احترام و ارزش جایگاه زن در خانواده و اجتماع است و احقاق آن، حقی مسلم و قانونی است.

از تعریف مهریه و انواع آن گرفته تا بررسی دو مسیر اصلی مطالبه (اجرای ثبت و دادگاه)، مراحل گام به گام، مدارک مورد نیاز، هزینه ها، مدت زمان و مهم تر از همه، چالش ها و نکات حقوقی مهم، تمامی جوانب را مورد بحث قرار دادیم. امید است با مطالعه این مقاله، دیدی روشن و جامع نسبت به فرآیند پیش رو پیدا کرده باشید و با آگاهی کامل، برای احقاق حق خود قدم بردارید.

توصیه نهایی ما این است که هرگز در این مسیر تنها نمانید. مشورت با یک وکیل متخصص و مجرب در امور خانواده، می تواند چراغ راه شما باشد و با ارائه راهکارهای حقوقی دقیق و متناسب با شرایط خاص پرونده شما، از بروز هرگونه اشتباه و یا طولانی شدن فرآیند جلوگیری کند.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و دقیق در پرونده مهریه خود، با وکلای مجرب ما تماس بگیرید. آن ها در تمامی مراحل، از ارائه مشاوره اولیه تا پیگیری پرونده در مراجع قضایی، در کنار شما خواهند بود تا حق و حقوق قانونی شما به بهترین شکل ممکن احقاق شود.