بلایی که فیلترینگ بر سر ثروت ملی می‌آورد

محمدهادی جعفرپور در یادداشتی با عنوان «فیلترینگ از منظر قانون» نوشت: در یادداشت نخست پرونده بررسی ابعاد حقوق موضوع فیلترینگ بازخوانی جامعی به نگاه قانون به موضوع محدودسازی قانونی در بحث فیلترینگ اشاره شد؛ در این نوبت به صورت مصداقی ابعاد دیگر بحث مانند تاثیر فیلترشکن‌ها در سرعت اینترنت، افزایش هزینه‌های شهروندان و… مورد بررسی قرار می‌گیرد. 

کندی سرعت و پهنای باند: فیلترشکن‌ها به دلیل عبور دادن تمام ترافیک اینترنت کاربرشان از طریق یک یا چند سرور مشخص، موجب می‌شوند که سرعت اینترنت آن کاربر محدود به سرعت اینترنت آن سرور‌ها شود. به این معنی که اگر یک سرور فیلترشکن، به دلیل کیفیت پایین یا تعداد کاربران زیاد، سرعت پایینی داشته باشد، هر کاربری که از آن سرور استفاده می‌کند هم سرعت پایینی را تجربه می‌کند. چون آن سرور نمی‌تواند به سرعت به کاربرانش پاسخ دهد. در نتیجه کیفیت اینترنت‌گردی کاربران افت خواهد کرد. این مساله در امور برخط، مانند بازی‌های آنلاین یا چت تصویری، خود را بیشتر نشان می‌دهد. از سوی دیگر، برخی از سرویس‌های فیلترشکن، جهت جلوگیری از شناسایی شدن یا به دلیل مدیریت و تنظیم نادرست و غیر اصولی، داده‌های بی‌معنی و غیرضروری در بستر اینترنت داخلی و خارجی منتشر می‌کنند که همین امر موجب شلوغی مسیر‌های شبکه، هدر رفت پهنای باند و درنتیجه افت سرعت و کیفیت اینترنت و ایجاد نویز در شبکه می‌گردد. همچنین برخی وبسایت‌ها، جهت مقابله با حملات اینترنتی، آدرس آی‌پی‌هایی که ترافیک بیش از حد به آن سایت‌ها ارسال می‌کنند را مسدود یا محدود می‌نمایند. این امر موجب می‌شود گا‌ها کاربرانی که از یک سرویس فیلترشکن مشترک استفاده می‌کنند، به دلیل اینکه دارای آی‌پی یکسان می‌باشند، به عنوان حمله اینترنتی یا ترافیک مخرب شناخته شوند و دسترسی‌شان به آن خدمات دچار اختلال شود. 

هزینه‌ها: اعمال فیلترینگ هوشمند و دسته‌ای، موجب شده بسیاری از خدمات اینترنتی ضروری خارجی برای مهارت‌ها و کسب‌وکارها، از داخل کشور مسدود گردد. از جمله می‌توان به منابع آنلاین در زمینه هنر‌های گرافیک بصری اشاره کرد. این در حالی است که بخش عمده‌ای از این خدمات حتی شامل محتوای مجرمانه نیز نمی‌باشد. از طرف دیگر بسیاری از خدمات اینترنتی یا حتی بازی‌های آنلاین، کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند؛ که تنها راه دور زدن این تحریم‌ها استفاده از فیلتر‌شکن است. از جمله می‌توان به این سرویس‌ها اشاره کرد: shutterstock، freepik، spotify، سرویس‌های گوگل مخصوص برنامه‌نویسان، فروشگاه ماکروسافت، این امر موجب گسترش استفاده از فیلترشکن می‌شود. از سوی دیگر، خاموش و روشن کردن مداوم فیلتر‌شکن کار آسانی نیست و عمده کاربران ترجیح می‌دهند از فیلترشکنی استفاده کنند که سایت‌های ایرانی و خارجی را باز کند. این امر موجب می‌شود که بسیاری از کاربران در حال استفاده مداوم از فیلتر‌شکن باشند. از آنجایی که فیلترشکن‌ها ترافیک کاربر را به سمت سرور‌های خارجی هدایت می‌کنند، در نتیجه نه تنها تمامی ترافیک آن‌ها بر مبنای تعرفه ترافیک بین‌المللی محاسبه خواهد شد (و نیم بها نخواهد بود)، بلکه حجم فیلترشکن ایشان نیز سریع‌تر مصرف می‌گردد. در فیلترشکن‌های غیر رایگان، کاربران ناچار به خرید حجم بیشتر هستند. این بدان معنی است که قیمت تمام شده استفاده از اینترنت برای کاربر، برابر است با قیمت ماهانه ترافیک بین‌الملل + قیمت ماهانه فیلترشکن؛ و این روند هر ماه ادامه خواهد داشت.

از طرفی بسیاری از سرور‌های فیلترشکن توسط شرکت‌های ایرانی ارایه می‌شوند (به دلیل دشواری خرید سرور از سرویس‌دهندگان خارجی). در نتیجه بخش زیادی از مبلغی که کاربران پرداخت می‌کند، نصیب این شرکت‌های ایرانی می‌شود که کاملا غیرضروری است. این مبلغ می‌تواند مستقیما صرف کیفیت بهتر اینترنت کاربر و مستقیما به اپراتور ایشان پرداخت گردد؛ مانند خرید حجم بیشتر یا خرید پهنای باند بیشتر. با توجه به بالا بودن هزینه اجاره سرور‌های خارجی، مسدود شدن هر آدرس آی‌پی این سرورها، فارغ از آنکه فیلترشکن باشد یا نباشد، موجب تضرر اجاره‌کننده آن می‌شود. این در حالی است که عموما اقدامی برای رفع مسدودی از سمت اجاره‌کننده سرور صورت نمی‌گیرد (به دلایل مختلف مانند ناآگاهی یا زمانبر و هزینه‌بر بودن). از طرفی، هیچ توضیح یا مستنداتی به فرد اجاره‌کننده ارایه نمی‌گردد. این امر کاربران را به سمت استفاده از خدمات خارجی سوق می‌دهد و در نتیجه مشارکت، سرمایه‌گذاری، و محبوبیت در سرویس‌های ایرانی تقلیل می‌یابد؛ و پولی که می‌بایست صرف خدمات اینترنتی داخلی شود، صرف تبدیل به ارز بین‌المللی و از کشور خارج می‌شود.