تحصیلات تکمیلی زیر سایه سنگین رویای مهاجرت: داوطلبان بین امید و واقعیت‌های تلخ
در جریان برگزاری آزمون دکتری، صحبت‌های داوطلبان نشان می‌داد که این آزمون برای برخی، نه تنها دروازه‌ای به تحصیلات عالی در داخل، بلکه سکوی پرشی برای رسیدن به فرصت‌های بین‌المللی تلقی می‌شود.
به گزارش خبرنگار دکتر شهاب، پنج‌شنبه گذشته، در حالی که داوطلبان آزمون دکتری برای ورود به مقطع تحصیلات تکمیلی رقابت می‌کردند، یک موضوع مشترک به وضوح در گفتگوهایشان به چشم می‌خورد: نگاه به خارج از مرز‌ها و آرزوی مهاجرت تحصیلی. داوطلبان که عمدتاً از رشته‌های علوم انسانی و هنر بودند، نه تنها به سوالات تخصصی آزمون فکر می‌کردند، بلکه ذهنشان درگیر چالش‌ها و فرصت‌های ادامه تحصیل و زندگی در کشور‌های دیگر بود. این دغدغه تا حدی پررنگ بود که گویی آزمون دکتری، نه فقط دروازه‌ای به مقطع تحصیلات عالی در داخل کشور، بلکه سکوی پرشی برای رسیدن به آرزو‌های بین‌المللی تلقی می‌شد.
سایه سنگین مهاجرت بر فضای آزمون
به نظر می‌رسید دغدغه اصلی بسیاری از داوطلبان، نه فقط قبولی در آزمون، بلکه یافتن مسیری برای خروج از کشور و ادامه تحصیل یا فعالیت حرفه‌ای در خارج از ایران بود. در گوشه و کنار محل برگزاری آزمون، صحبت از دانشگاه‌های خارجی، بورسیه‌های تحصیلی، و شرایط زندگی در کشور‌های مختلف به گوش می‌رسید. این موضوع به حدی غالب بود که حتی از بحث و تبادل نظر درباره سوالات آزمون و مباحث تخصصی رشته‌ها پیشی گرفته بود.
تحلیل واقع‌بینانه از مقاصد مهاجرتی
اما نکته قابل توجه، رویکرد واقع‌بینانه و حتی انتقادی داوطلبان به کشور‌های مهاجرپذیر بود. برخلاف تصور رایج از “بهشت موعود” غرب، داوطلبان با اطلاعات نسبتاً دقیقی از وضعیت بازار کار رشته‌های خود در کشور‌های مختلف صحبت می‌کردند. به عنوان مثال، آلمان به عنوان یک مقصد سنتی برای تحصیلات عالی، “نامناسب” توصیف می‌شد و بازار کار آن برای فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی و هنر چندان مطلوب ارزیابی نمی‌شد. کانادا نیز با وجود شهرت به مهاجرپذیری، “اوضاعش خراب” توصیف می‌شد که به چالش‌های اقتصادی و رقابت بالا در بازار کار این کشور اشاره داشت.
ایالات متحده آمریکا، با وجود دانشگاه‌های معتبر و فرصت‌های پژوهشی فراوان، به دلیل سیاست‌های مهاجرتی دوران ترامپ و “فضای نامشخص” پذیرش دانشجو، با تردید و ابهام نگریسته می‌شد. داوطلبان نگران بودند که حتی با کسب نمرات بالا در آزمون و داشتن رزومه قوی، به دلیل مسائل سیاسی و محدودیت‌های ویزا، امکان پذیرش در دانشگاه‌های آمریکایی را از دست بدهند.
یکی از داوطلبان رشته مدیریت دولتی که نخواست نامش فاش شود، به خبرنگار ما گفت: نتوانستم شغل متناسب با تحصیلاتم پیدا کنم و احساس می‌کنم که اگر بتوانم به کشوری بروم که اوضاع کاریش بهتر باشد موفق‌تر خواهم بود.
سالنامه مهاجرتی اوای‌سی‌دی (OECD) در سال ۲۰۲۳، ایران را در لیست پانزدهمین کشور برتری دانست که شهروندانش برای مهاجرت و درخواست پناهجوئی اقدام کرده‌اند.
از طرفی آمار منتشرشده توسط سازمان امور اداری و استخدامی نگران‌کننده و تامل‌برانگیز است: «بر اساس این گزارش، در حوزه علوم انسانی ۶۵۴ عنوان رشته وجود دارد که تنها با ۲۰۷ شغل مرتبط هستند. سهم رشته‌های علوم انسانی در آزمون‌های استخدامی حدود ۲۵ درصد از کل رشته‌هاست، در حالی که سهم این رشته‌ها در کل تقاضا‌های شغلی به ۳۵.۶ درصد می‌رسد.»
این آمار نشان می‌دهد که برای ۶۵ درصد از رشته‌های علوم انسانی، تقاضای شغلی وجود ندارد. این موضوع بیانگر آن است که نظام آموزش عالی کشور در بخش علوم انسانی، برای بیش از نیمی از دانشجویان این حوزه، برنامه‌ای کاربردی و هدفمند ندارد. به عبارت دیگر، اگر برنامه‌ای هم وجود داشته باشد، صرفاً به آموزش رشته‌هایی محدود می‌شود که پس از فارغ‌التحصیلی، فرصت شغلی مناسبی برای دانشجویان ایجاد نمی‌کند. این شکاف میان آموزش و اشتغال، نه تنها به هدررفت منابع انسانی و مالی منجر می‌شود، بلکه آینده شغلی و حرفه‌ای بسیاری از دانش‌آموختگان را با ابهام و ناامیدی مواجه می‌سازد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "تحصیلات تکمیلی زیر سایه سنگین رویای مهاجرت: داوطلبان بین امید و واقعیت‌های تلخ" هستید؟ با کلیک بر روی اقتصادی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "تحصیلات تکمیلی زیر سایه سنگین رویای مهاجرت: داوطلبان بین امید و واقعیت‌های تلخ"، کلیک کنید.