خطرناک ترین روش های جراحی دندان که خوشبختانه منسوخ شدند

صدای آرامش‌بخش موسیقی، راحتی یونیت دندانپزشکی و اطمینان از استریل بودن وسایل، امروز به بخش جدایی‌ناپذیر تجربه ما از دندانپزشکی تبدیل شده است. اما آیا تا به حال تصور کرده‌اید که روزی درمان دندان‌درد، خود تجربه‌ای به مراتب وحشتناک‌تر از خودِ درد بود؟ سفری به گذشته نه چندان دور دندانپزشکی، ما را با روش‌هایی روبرو می‌کند که بیشتر شبیه به سناریوهای فیلم‌های ترسناک هستند تا اقدامات درمانی.

در این مقاله، ما به عنوان کارشناسان محتوا، شما را به تماشای تاریخ می‌بریم و خطرناک‌ترین روش‌های جراحی دندان را که علم مدرن آن‌ها را به زباله‌دان تاریخ فرستاده است، بررسی می‌کنیم.

۱. کرم دندان: دشمنی خیالی و درمانی واقعی و دردناک

قرن‌ها، از تمدن بابل گرفته تا اروپای قرون وسطی، علت اصلی پوسیدگی دندان را موجودی کوچک و شرور به نام «کرم دندان» می‌دانستند. این باور غلط، منجر به ابداع روش‌های درمانی وحشتناکی شد. دندانپزشکان یا بهتر است بگوییم «درمانگران آن دوره»، برای کشتن این کرم خیالی، ابزارهای فلزی داغ را وارد حفره دندان می‌کردند، داخل آن اسید می‌ریختند یا حتی با مته‌های دستی ابتدایی، تلاش می‌کردند تا لانه کرم را تخریب کنند!

خطر چه بود؟ این روش‌ها نه تنها درد طاقت‌فرسایی را بدون هیچ‌گونه بی‌حسی به بیمار تحمیل می‌کرد، بلکه با از بین بردن باقی‌مانده ساختار سالم دندان و آسیب به عصب، مسیر را برای عفونت‌های گسترده، آبسه‌های مرگبار و از دست دادن قطعی دندان هموار می‌کرد.

۲. جراحی در آرایشگاه: وقتی کشیدن دندان یک نمایش عمومی بود

شاید باورش سخت باشد، اما تا قرن هجدهم، مرز مشخصی بین آرایشگری و دندانپزشکی وجود نداشت. «آرایشگر-جراح‌ها» افرادی بودند که علاوه بر اصلاح مو و صورت، مسئولیت خون‌گیری، درمان زخم‌ها و البته، کشیدن دندان را نیز بر عهده داشتند. ابزار اصلی آن‌ها یک انبر بزرگ و زمخت بود و تمام فرآیند در ملاء عام، روی یک صندلی در خیابان یا داخل آرایشگاه و اغلب بدون هیچ دانشی از آناتومی فک و صورت انجام می‌شد.

خطر چه بود؟ در این روش که بیشتر به زورآزمایی شبیه بود، شکستن فک بیمار، خرد شدن دندان‌های کناری، باقی ماندن ریشه در لثه و ایجاد عفونت‌های شدید به دلیل استفاده از ابزارهای آلوده، امری کاملاً رایج بود. بسیاری از بیماران نه از دندان‌درد، بلکه از عواقب این جراحی خشن جان خود را از دست می‌دادند.

۳. پیوندهای زنده و مرده: تلاشی نافرجام برای جایگزینی دندان

ایده جایگزینی دندان از دست رفته، آرزویی قدیمی است. اما راه رسیدن به آن در گذشته، مسیری تاریک و خطرناک بود. یکی از تکان‌دهنده‌ترین روش‌ها، «پیوند دندان» بود. در این روش، یک دندان سالم از فردی فقیر (که در ازای پول دندانش را می‌فروخت)، از یک حیوان یا حتی از یک جسد!، کشیده و بلافاصله در حفره دندان فرد بیمار و ثروتمند قرار داده می‌شد.

خطر چه بود؟ بدن به طور طبیعی بافت بیگانه را پس می‌زد و این دندان‌های پیوندی به سرعت دچار عفونت، تحلیل ریشه و لقی می‌شدند. اما خطر بزرگ‌تر، انتقال بیماری‌های مرگباری مانند سیفلیس و هپاتیت از فرد اهداکننده به گیرنده بود که این روش را به یک بازی مرگ و زندگی تبدیل می‌کرد.

عبور از تاریخ و رسیدن به علم

خوشبختانه، با طلوع علم، شناخت مفاهیمی چون باکتری، استریلیزاسیون، بی‌حسی و آناتومی دقیق بدن، چهره دندانپزشکی برای همیشه تغییر کرد. روش‌های وحشیانه و مبتنی بر خرافات جای خود را به تکنیک‌های دقیق، ایمن و مبتنی بر شواهد علمی دادند. امروزه، به لطف پیشرفت‌های شگفت‌انگیز در علم دندانپزشکی، دیگر کسی برای جایگزینی دندان از دست رفته به روش‌های قرون وسطایی فکر نمی‌کند و راهکارهای علمی و ماندگاری مانند ایمپلنت دندان با تکیه بر سازگاری بیولوژیکی، جایگزین آن کابوس‌های قدیمی شده‌اند.

سخن پایانی

دفعه بعدی که روی صندلی دندانپزشکی می‌نشینید، به یاد بیاورید که این موقعیت آرام و کنترل‌شده، حاصل قرن‌ها تلاش، آزمون و خطای بسیار و فداکاری دانشمندانی است که ما را از عصر «جراحی‌های خطرناک» به دوران دندانپزشکی مدرن، ایمن و بدون درد رسانده‌اند. قدردان این پیشرفت باشیم.