برای طلاق به کجا باید مراجعه کرد

تصمیم به جدایی و آغاز فرآیند طلاق یکی از لحظات دشوار و سرشار از ابهامات زندگی است. در ایران، این مسیر قانونی نیازمند آگاهی دقیق از مراجع و مراحل مشخصی است که باید گام به گام طی شوند. برای طلاق، ابتدا باید در سامانه تصمیم ثبت نام و مراحل مشاوره را گذراند؛ سپس با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع شده و در نهایت، پس از صدور حکم، طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق به ثبت می رسد.

مسیری که پیش روی زوجین قرار می گیرد، با توجه به نوع طلاق – خواه توافقی، از طرف زن یا از طرف مرد – جزئیات و تفاوت هایی دارد. از نیاز به کسب گواهی عدم امکان سازش گرفته تا ارائه مدارک و حضور در جلسات دادگاه، هر مرحله نیازمند دقت و شناخت قوانین است. هدف این مقاله، ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی است تا تمامی افراد متقاضی طلاق، با در دست داشتن اطلاعاتی روشن و عملی، بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری این فرآیند را آغاز و پیگیری کنند و تصویری واضح از مراجع قانونی و مراحل پیش رو به دست آورند.

در یک نگاه: نقشه راه کلی مراجع طلاق در ایران

برای درک بهتر مراحل طلاق در ایران، می توان یک نقشه راه ساده و کاربردی را در نظر گرفت. این مسیر شامل چهار گام اصلی است که هر یک در مرجع قانونی خاص خود پیگیری می شوند و بسته به نوع طلاق، جزئیات و مدت زمان هر مرحله می تواند متفاوت باشد.

گام	مرجع قانونی	هدف اصلی	توضیح مختصر
گام اول	سامانه تصمیم (مراکز مشاوره بهزیستی)	مشاوره اجباری پیش از طلاق	تلاش برای سازش، بررسی ریشه های اختلاف، آمادگی روانی. صدور گواهی عدم امکان سازش در صورت عدم توافق.
گام دوم	دفاتر خدمات الکترونیک قضایی	ثبت دادخواست طلاق	تنظیم و ثبت رسمی دادخواست طلاق و پیوست مدارک لازم. ارجاع پرونده به دادگاه خانواده.
گام سوم	دادگاه خانواده	رسیدگی و صدور رأی طلاق	بررسی موضوع طلاق، تعیین حقوق مالی و غیرمالی، و صدور حکم یا گواهی عدم امکان سازش.
گام چهارم	دفاتر رسمی ازدواج و طلاق (دفترخانه)	ثبت نهایی و رسمی طلاق	اجرای صیغه طلاق، ثبت رسمی در دفاتر و صدور سند طلاق.

گام اول: مشاوره اجباری طلاق در سامانه تصمیم

زمانی که زوجین به جدایی فکر می کنند، یکی از نخستین گام های اجباری که قانون پیش بینی کرده است، گذراندن جلسات مشاوره خانواده است. این مرحله که در قالب «سامانه تصمیم طلاق» و مراکز مشاوره تحت نظارت بهزیستی انجام می شود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف اصلی این مشاوره، نه تنها تلاش برای برقراری سازش و جلوگیری از فروپاشی خانواده است، بلکه فرصتی برای زوجین فراهم می آورد تا ریشه های اصلی اختلافات خود را شناسایی کنند و با آمادگی روانی بیشتری تصمیم گیری کنند. این فرآیند، زوجین را با چالش ها و پیامدهای طلاق، به ویژه در صورت وجود فرزند، آشنا می سازد.

نحوه ثبت نام گام به گام در سامانه تصمیم

برای آغاز فرآیند مشاوره، لازم است متقاضیان طلاق (زن یا مرد) در سامانه تصمیم ثبت نام کنند. آدرس دقیق این سامانه zaman.behzisti.net است. پس از ورود به سایت، با وارد کردن اطلاعات اولیه نظیر شماره ملی و شماره تلفن همراه، یک حساب کاربری ایجاد می شود. در ادامه، باید اطلاعات هویتی کامل زوجین و جزئیات مربوط به زندگی مشترک و فرزندان (در صورت وجود) وارد شود.

پس از ثبت نام، سامانه به شما امکان می دهد تا مرکز مشاوره مورد نظر خود را از میان لیست مراکز تأیید شده انتخاب کنید. این مراکز غالباً توسط سازمان بهزیستی نظارت می شوند. پس از انتخاب مرکز، نوبت و زمان جلسات مشاوره به متقاضیان اطلاع داده می شود. مدارک اولیه مورد نیاز برای ثبت نام در سامانه شامل اصل کارت ملی و شناسنامه زوجین است.

فرآیند جلسات مشاوره و نتایج آن

جلسات مشاوره معمولاً شامل ۴ تا ۵ جلسه است که ممکن است به صورت فردی یا زوجی برگزار شود. در این جلسات، مشاوران متخصص تلاش می کنند تا با بررسی ابعاد مختلف زندگی مشترک، دلایل اصلی ناسازگاری ها را شناسایی کرده و راهکارهایی برای حل مشکلات ارائه دهند. مدت زمان هر جلسه نیز متغیر است، اما معمولاً حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت به طول می انجامد.

نتایج حاصل از این جلسات مشاوره می تواند یکی از این دو حالت باشد:

• سازش و بازگشت به زندگی مشترک: در صورتی که مشاوران تشخیص دهند زوجین امکان ادامه زندگی مشترک را دارند و خودشان نیز تمایل به سازش پیدا کنند، پرونده طلاق مختومه شده و زندگی مشترک ادامه می یابد.
• عدم سازش و صدور گواهی: اگر پس از گذراندن تعداد لازم جلسات، سازش میان زوجین حاصل نشود و اراده آن ها بر طلاق باشد، مرکز مشاوره گواهی عدم انصراف از طلاق یا گواهی عدم امکان سازش را صادر می کند. این گواهی به معنای این است که تلاش های مشاوره به نتیجه نرسیده و زوجین می توانند مراحل قانونی طلاق را ادامه دهند.

اعتبار گواهی عدم امکان سازش یا عدم انصراف از طلاق، تنها سه ماه از تاریخ صدور است. انقضای این مدت، به معنای بی اعتبار شدن گواهی و لزوم تکرار مجدد فرآیند مشاوره است.

گام دوم: ثبت دادخواست طلاق در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از دریافت گواهی عدم امکان سازش از سامانه تصمیم، گام بعدی برای شروع فرآیند قانونی طلاق، ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. این دفاتر به عنوان واسطه ای میان مردم و قوه قضائیه، بسیاری از مراجعات حضوری به دادگاه ها را حذف کرده و فرآیند را تسهیل بخشیده اند. این تغییر رویه، به جایگزینی مراجعات مستقیم به دادگاه ها برای ثبت پرونده ها منجر شده است.

نحوه تنظیم و ثبت دادخواست طلاق

برای ثبت دادخواست طلاق، متقاضی (که می تواند زن، مرد یا هر دو در طلاق توافقی باشند) باید به صورت حضوری به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. این دفاتر در تمامی شهرها و بسیاری از مناطق در دسترس هستند. در دفتر خدمات قضایی، کارشناسان مربوطه با راهنمایی متقاضی، دادخواست طلاق را بر اساس نوع طلاق (توافقی، از طرف زن، از طرف مرد) تنظیم می کنند.

پرونده های طلاق هر کدام جزئیات خاص خود را دارند. برای مثال، در طلاق توافقی، باید یک توافقنامه جامع و مکتوب از پیش تهیه شده باشد که در آن تمامی موارد مالی و غیرمالی از جمله مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، ملاقات فرزندان، اجرت المثل و جهیزیه مشخص شده باشد. در طلاق از طرف زن، نیاز به ذکر دلایل عسر و حرج یا استناد به حق طلاق است، و در طلاق از طرف مرد، نیاز به ارائه تعهدات مالی است.

مدارک لازم برای ثبت دادخواست طلاق در سال ۱۴۰۴

برای ثبت دادخواست طلاق، ارائه مدارک کامل و به روز ضروری است. این مدارک به دو دسته عمومی و اختصاصی تقسیم می شوند:

• مدارک عمومی:
  • اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجین.
  • اصل و کپی عقدنامه (سند ازدواج).
  • گواهی عدم امکان سازش یا گواهی عدم انصراف از طلاق (دریافت شده از سامانه تصمیم).
  • وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل).
  • شناسنامه و کارت ملی وکیل (در صورت داشتن وکیل).
  • مدارک ثبت نام در سامانه ثنا.
• مدارک اختصاصی (بسته به نوع طلاق):
  • توافقنامه جامع طلاق (برای طلاق توافقی).
  • مدارک مربوط به حضانت فرزند (در صورت وجود فرزند مشترک).
  • اسناد مربوط به حقوق مالی (مانند مهریه، نفقه، اجرت المثل، نصف دارایی) در صورت مطرح بودن این موارد.
  • مدارک اثبات عسر و حرج (مانند گزارش پزشکی قانونی، حکم محکومیت کیفری، گواهی اعتیاد) در طلاق از طرف زن.
  • ارائه فیش های واریزی حقوق مالی (در صورت پرداخت از طرف مرد) در طلاق از طرف مرد.

هزینه های ثبت دادخواست

هزینه های ثبت دادخواست شامل هزینه های دادرسی و تعرفه های دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است که به صورت سالانه توسط قوه قضائیه اعلام و ممکن است متغیر باشد. این هزینه ها بسته به نوع دادخواست و تعداد صفحات آن متفاوت است و معمولاً به صورت الکترونیکی در همان دفتر خدمات قضایی پرداخت می شود. پس از پرداخت هزینه ها، دادخواست ثبت شده و یک کد پیگیری به متقاضی داده می شود.

پس از ثبت دادخواست

پس از ثبت دادخواست، پرونده به صورت الکترونیکی به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود. متقاضیان می توانند با استفاده از کد پیگیری و از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) وضعیت پرونده خود را پیگیری کنند. ابلاغیه الکترونیکی حاوی زمان و شعبه دادگاه رسیدگی کننده، به شماره تلفن همراه و حساب کاربری ثنای زوجین ارسال خواهد شد.

گام سوم: رسیدگی در دادگاه خانواده

دادگاه خانواده، مرجع اصلی قضایی برای رسیدگی به تمامی دعاوی مربوط به مسائل خانوادگی، از جمله طلاق، مهریه، نفقه، حضانت و اجرت المثل است. پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارجاع پرونده به دادگاه، مراحل رسیدگی و صدور رأی در این مرجع پیگیری می شود. انتخاب دادگاه صالح برای رسیدگی، معمولاً بر اساس محل اقامت زوجین یا آخرین محل سکونت مشترک آن ها تعیین می گردد.

مراحل رسیدگی در دادگاه بر اساس نوع طلاق

فرآیند رسیدگی در دادگاه خانواده، به طور چشمگیری بر اساس نوع طلاق متفاوت است:

طلاق توافقی

در طلاق توافقی، به دلیل وجود توافق کامل میان زوجین بر سر تمامی مسائل مالی و غیرمالی، فرآیند رسیدگی در دادگاه معمولاً با سرعت بالاتری انجام می شود و جلسات دادرسی کمتری نیاز دارد. اهمیت توافقنامه جامع طلاق که شامل جزئیات مهریه، نفقه، حضانت فرزندان، ملاقات، اجرت المثل و جهیزیه است، در اینجا بسیار زیاد است. قاضی عمدتاً این توافقنامه را بررسی می کند تا از عدم مغایرت آن با قوانین و حقوق طرفین اطمینان حاصل کند. حضور زوجین در جلسات دادگاه، حتی در صورت داشتن وکیل، معمولاً الزامی است تا قاضی از پایداری اراده آن ها بر طلاق مطمئن شود.

طلاق از طرف مرد

مرد طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق دارد، اما این حق مشروط به پرداخت تمامی حقوق مالی زن است. حقوق مالی شامل مهریه، نفقه معوقه، اجرت المثل ایام زوجیت، نصف دارایی (در صورت وجود شرط ضمن عقد) و نحله می شود. دادگاه پس از احراز اراده مرد برای طلاق و اطمینان از پرداخت یا تعیین تکلیف حقوق مالی زن، اقدام به صدور حکم طلاق می کند. در مواردی که مرد توانایی پرداخت یکجای تمامی حقوق مالی را ندارد، می تواند درخواست اعسار (ناتوانی از پرداخت) داده و تقاضای تقسیط مهریه و سایر حقوق مالی را مطرح کند. مدت زمان رسیدگی به این نوع طلاق معمولاً طولانی تر از طلاق توافقی است.

طلاق از طرف زن

طلاق از طرف زن، پیچیده ترین و معمولاً طولانی ترین نوع طلاق است. زن برای طلاق باید یکی از دو شرط اصلی را اثبات کند:

1. اثبات عسر و حرج: این به معنای وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک برای زن غیرقابل تحمل باشد. نمونه هایی از عسر و حرج شامل اعتیاد مضر زوج، سوء رفتار شدید و مستمر، ترک زندگی مشترک بدون دلیل موجه، بیماری لاعلاج و مسری، ضرب و شتم یا هر نوع آزار جسمی یا روحی می شود. زن باید با ارائه مدارک و مستندات قوی (مانند شهادت شهود، گزارش پزشکی قانونی، احکام قضایی مربوط به همسر) این شرایط را به دادگاه اثبات کند.
2. داشتن حق طلاق (وکالت در طلاق): در صورتی که زن در عقدنامه یا سندی جداگانه، از همسرش وکالت بلاعزل برای طلاق گرفته باشد، می تواند بدون نیاز به اثبات عسر و حرج، اقدام به طلاق کند. شروط دوازده گانه مندرج در عقدنامه ها نیز نوعی حق طلاق مشروط برای زن محسوب می شود که در صورت تحقق هر یک از آن ها، زن می تواند با استناد به آن از دادگاه درخواست طلاق کند.

مدت زمان رسیدگی در این نوع طلاق می تواند به دلیل نیاز به تحقیق، جمع آوری مدارک و برگزاری جلسات متعدد دادرسی، طولانی تر از سایر انواع طلاق باشد.

حضور در جلسات دادرسی و صدور رأی دادگاه

حضور در جلسات دادرسی بسته به نوع طلاق و حضور وکیل متفاوت است. در برخی موارد، حضور وکیل می تواند از حضور زوجین بی نیاز کند، اما در مواردی مانند طلاق توافقی، حضور خود زوجین برای تأیید نهایی توافقات ضروری است. ارائه لایحه دفاعیه قوی و مستند، چه توسط خود فرد و چه توسط وکیل، در نتیجه دادرسی نقش بسزایی دارد.

پس از اتمام رسیدگی، دادگاه یکی از این دو رأی را صادر می کند:

• حکم طلاق: این رأی معمولاً در طلاق از طرف مرد یا طلاق از طرف زن (در صورت اثبات عسر و حرج یا داشتن حق طلاق) صادر می شود. این حکم، جنبه اجرایی دارد و طرفین را ملزم به اجرای مفاد آن می کند.
• گواهی عدم امکان سازش: این گواهی غالباً در طلاق توافقی صادر می شود و به زوجین اجازه می دهد تا ظرف مهلت مقرر به دفترخانه مراجعه و طلاق را ثبت کنند.

مهلت اعتبار حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش، شش ماه از تاریخ قطعیت آن (پایان مهلت تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی) است. پس از انقضای این مدت، گواهی یا حکم بی اعتبار شده و برای ثبت طلاق، باید مجدداً فرآیند قضایی طی شود.

گام چهارم: ثبت طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق

پس از طی تمامی مراحل قضایی و دریافت حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش از دادگاه، آخرین مرحله و به نوعی گام نهایی برای تکمیل فرآیند جدایی، ثبت رسمی طلاق در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق (دفترخانه ها) است. این مرحله اهمیت زیادی دارد، چرا که جدایی زوجین تنها با صدور رأی دادگاه رسمیت نمی یابد و لازم است در دفاتر رسمی نیز ثبت شود. ثبت نکردن طلاق برای مرد، می تواند مجازات هایی در پی داشته باشد. همچنین، بدون ثبت رسمی، وضعیت هویتی افراد در شناسنامه و سایر مدارک تغییر نخواهد کرد.

مدارک لازم برای ثبت طلاق در دفترخانه در سال ۱۴۰۴

برای ثبت رسمی طلاق در دفترخانه، لازم است مدارک زیر به همراه داشته باشید:

• اصل حکم قطعی طلاق یا گواهی عدم امکان سازش (با مهلت اعتبار شش ماهه).
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجین.
• حضور زوجین یا وکلای قانونی آن ها.
• در صورتی که زن دوشیزه نباشد و یائسه هم نباشد، ارائه گواهی عدم بارداری از سوی پزشک معتمد یا آزمایشگاه. این گواهی برای رعایت عدّه طلاق الزامی است.
• در برخی موارد و بنا به تشخیص دفترخانه، گواهی بکارت برای زن (در صورت دوشیزه بودن).

مراحل ثبت طلاق در دفترخانه

مراحل ثبت طلاق در دفترخانه به شرح زیر است:

1. انتخاب دفترخانه: زوجین می توانند با توافق یکدیگر، هر دفترخانه رسمی ازدواج و طلاقی را برای ثبت طلاق انتخاب کنند.
2. ارائه مدارک: تمامی مدارک لازم به سردفتر ارائه می شود تا بررسی های لازم صورت گیرد.
3. پرداخت هزینه ها: هزینه های مربوط به ثبت طلاق و صدور سند در دفترخانه، مطابق تعرفه های مصوب پرداخت می شود.
4. جاری شدن صیغه طلاق: در حضور شهود (و در صورت لزوم، وکیل)، سردفتر صیغه طلاق را جاری می کند. این مرحله، نقطه عطف جدایی رسمی زوجین است.
5. دریافت سند طلاق و تغییر شناسنامه: پس از جاری شدن صیغه و ثبت اطلاعات در سامانه، سند طلاق به زوجین تحویل داده می شود. سپس، اطلاعات طلاق در شناسنامه زوجین درج شده و وضعیت تأهل آن ها تغییر می کند.

نکات کلیدی و ملاحظات مهم در فرآیند طلاق

فرآیند طلاق، مسیری حساس و پر از جزئیات قانونی است که آگاهی از نکات کلیدی آن می تواند به زوجین در عبور هرچه بهتر از این مرحله کمک کند. در ادامه به برخی از مهم ترین ملاحظات و نکات پرتکرار اشاره می شود.

نقش وکیل در پرونده طلاق

این پرسش که آیا حتماً باید وکیل گرفت؟ یکی از رایج ترین دغدغه ها است. اگرچه طلاق گرفتن بدون وکیل امکان پذیر است، اما حضور یک وکیل متخصص طلاق مزایای قابل توجهی دارد. وکیل با اشراف به قوانین و رویه های قضایی، می تواند:

• از تضییع حقوق مالی و غیرمالی موکل خود جلوگیری کند.
• سرعت رسیدگی به پرونده را افزایش دهد.
• زوجین را از حضور در جلسات دادگاه (بجز در موارد خاص) بی نیاز کند.
• لوایح دفاعیه قوی تنظیم کند و بهترین راهکارها را در شرایط مختلف ارائه دهد.

عدم آگاهی از جزئیات قانونی و رویه های دادگاهی می تواند منجر به طولانی شدن فرآیند و حتی از دست رفتن برخی حقوق شود.

سریع ترین راه برای طلاق

بدون شک، طلاق توافقی سریع ترین مسیر برای جدایی است. در این نوع طلاق، با توجه به توافق کامل زوجین بر سر تمامی مسائل (مالی، حضانت، ملاقات و…)، مراحل مشاوره و دادرسی با سرعت بیشتری طی می شود. در بسیاری از موارد، طلاق توافقی می تواند در مدت زمان ۱ تا ۳ ماه به سرانجام برسد، مشروط بر اینکه توافقنامه جامع و کاملی از پیش تهیه شده باشد.

لزوم مراجعه به سامانه تصمیم

مراجعه به سامانه تصمیم و گذراندن جلسات مشاوره اجباری، یک مرحله قانونی و الزامی است. تنها در موارد خاص و بسیار نادر (مانند غیبت طولانی یکی از زوجین که امکان دسترسی به او وجود ندارد و دادگاه آن را تأیید کند) ممکن است از این مرحله معافیت صادر شود، اما به طور کلی، بدون گواهی عدم انصراف از طلاق، دادخواست طلاق در دفاتر خدمات قضایی ثبت نخواهد شد.

سرنوشت حضانت فرزند پس از طلاق

حضانت فرزندان پس از طلاق، از مسائل حساس و چالش برانگیز است. طبق قانون، حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر است و پس از آن، تا سن بلوغ (۹ سال برای دختر و ۱۵ سال برای پسر)، دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل تصمیم می گیرد. اما در طلاق توافقی، زوجین می توانند بر سر حضانت و ملاقات فرزندان توافق کرده و آن را در توافقنامه جامع طلاق قید کنند که دادگاه نیز آن را تأیید خواهد کرد.

وضعیت مهریه، نفقه و اجرت المثل در انواع طلاق

در طلاق از طرف مرد، مرد موظف به پرداخت تمامی حقوق مالی زن است. در طلاق از طرف زن، اگر طلاق به دلیل اثبات عسر و حرج یا با داشتن حق طلاق باشد، زن می تواند حقوق مالی خود را مطالبه کند. در طلاق توافقی، مبلغ مهریه و نحوه پرداخت آن، نفقه و اجرت المثل به توافق طرفین بستگی دارد.

مراحل طلاق غیابی

طلاق غیابی زمانی اتفاق می افتد که یکی از زوجین در جلسات دادگاه حاضر نشود و ابلاغ نیز به صورت واقعی به او نرسیده باشد. در این حالت، دادگاه به صورت غیابی حکم طلاق صادر می کند و فرد غایب این حق را دارد که ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی، نسبت به حکم صادر شده اعتراض (واخواهی) کند. مراحل طلاق غیابی پیچیدگی های خاص خود را دارد و نیازمند مشاوره حقوقی است.

انقضای مهلت گواهی عدم امکان سازش

همانطور که قبلاً اشاره شد، گواهی عدم امکان سازش دارای اعتبار سه ماهه است. اگر زوجین در این مدت به دفترخانه مراجعه نکنند، گواهی بی اعتبار می شود و برای ثبت طلاق باید مجدداً مراحل مشاوره در سامانه تصمیم و سپس ثبت دادخواست در دفاتر خدمات قضایی و دادگاه را از ابتدا طی کنند. این موضوع می تواند فرآیند را به طور قابل توجهی طولانی تر و پرهزینه تر کند.

امکان انصراف از طلاق

در هر مرحله ای از فرآیند طلاق، چه در جلسات مشاوره، چه در طول رسیدگی در دادگاه و حتی پس از صدور حکم (قبل از ثبت رسمی در دفترخانه)، زوجین می توانند از تصمیم خود برای طلاق منصرف شوند. اگر توافق بر انصراف حاصل شود، پرونده مختومه خواهد شد. در طلاق توافقی، با انصراف یکی از طرفین، توافق از بین می رود و پرونده از مسیر توافقی خارج می شود.

یافتن دادگاه خانواده مربوط به محل سکونت

برای پیدا کردن دادگاه خانواده صالح برای رسیدگی به پرونده، می توان از طریق سامانه ثنا یا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی استعلام گرفت. معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (فردی که دادخواست علیه او مطرح شده) یا محل آخرین اقامتگاه مشترک زوجین، صلاحیت رسیدگی دارد.

جدول مقایسه ای مراجع و مراحل بر اساس انواع طلاق

برای درک بهتر تفاوت ها و شباهت های فرآیند طلاق در هر سه نوع اصلی، جدول زیر یک مقایسه جامع از مراجع و مراحل را ارائه می دهد:

نوع طلاق	گام ۱: مشاوره (سامانه تصمیم)	گام ۲: دادخواست (خدمات قضایی)	گام ۳: دادگاه خانواده	گام ۴: دفترخانه	نکات کلیدی	زمان حدودی
طلاق توافقی	الزامی. هر دو زوج (یا وکلایشان) باید در جلسات شرکت و گواهی عدم سازش دریافت کنند.	الزامی. ثبت دادخواست توسط یکی از زوجین یا وکلایشان، همراه با توافقنامه جامع.	سریع تر. بررسی توافقنامه و صدور گواهی عدم امکان سازش. حضور زوجین برای تأیید نهایی.	الزامی. ثبت رسمی طلاق و جاری شدن صیغه.	توافق بر همه مسائل (مالی، حضانت) ضروری است. سرعت بالا.	۱ تا ۳ ماه
طلاق از طرف مرد	الزامی. مرد باید (حتی غیابی) در جلسات شرکت کند یا گواهی عدم سازش اخذ شود.	الزامی. ثبت دادخواست توسط مرد یا وکیلش.	متوسط. احراز اراده مرد و تعیین تکلیف حقوق مالی زن (مهریه، نفقه، اجرت المثل). صدور حکم طلاق.	الزامی. ثبت رسمی طلاق پس از پرداخت یا تقسیط حقوق مالی.	حق قانونی مرد، اما منوط به پرداخت حقوق زن. امکان اعسار.	۳ تا ۶ ماه
طلاق از طرف زن	الزامی. زن باید در جلسات شرکت کند یا گواهی عدم سازش اخذ شود.	الزامی. ثبت دادخواست توسط زن یا وکیلش.	طولانی ترین. نیاز به اثبات عسر و حرج یا وجود حق طلاق در عقدنامه. جمع آوری مستندات و شهود. صدور حکم طلاق.	الزامی. ثبت رسمی طلاق پس از قطعیت حکم.	پیچیدگی بالا. نیاز به دلایل مستحکم و مستندات قوی.	۶ ماه تا بیش از ۱ سال

نتیجه گیری

عبور از فرآیند طلاق، بی شک یکی از دشوارترین و پیچیده ترین مراحل زندگی است که نیازمند آگاهی کامل از تمامی مراجع و رویه های قانونی است. همانطور که بیان شد، این مسیر از مشاوره اجباری در سامانه تصمیم آغاز شده، با ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ادامه می یابد، در دادگاه خانواده به نتیجه می رسد و در نهایت در دفاتر رسمی ازدواج و طلاق به رسمیت شناخته می شود. هر گام، ملاحظات خاص خود را دارد و بسته به نوع طلاق (توافقی، از طرف زن یا از طرف مرد)، پیچیدگی ها و مدت زمان متفاوتی در انتظار زوجین است.

آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی، جمع آوری دقیق مدارک و شناخت مراحل دادرسی می تواند بار سنگین این فرآیند را تا حد زیادی کاهش دهد. در این مسیر، همراهی با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص طلاق می تواند به عنوان یک چراغ راهنما عمل کرده و زوجین را در انتخابی آگاهانه و طی کردن مسیر به بهترین شکل یاری رساند. این حمایت حقوقی، به خصوص در پیچیدگی های مربوط به حضانت فرزندان، مهریه، نفقه و اجرت المثل، از اهمیت بالایی برخوردار است.

جدایی، اگرچه پایانی بر یک فصل از زندگی است، اما می تواند آغازی برای فصلی جدید و امیدبخش باشد. با آگاهی، برنامه ریزی و حمایت مناسب، می توان این مرحله را با کمترین آسیب و بهترین نتیجه ممکن به پایان رساند و به سوی آینده ای آرام تر گام برداشت.