پاسخ هوش مصنوعی به سوالی به قدمت تاریخ بشر؛ چرا فرازمینی ها را ندیده ایم؟

به گزارش خبرگزاری دکتر شهاب، هوش مصنوعی به هزاران روش مختلف حضور خود را به ما نشان می دهد. این فناوری دارای قابلیت هایی مثل دسترسی به منابع عظیم داده، کشف کلاه برداری های مالی، هدایت خودروها و حتی پیشنهاد موسیقی است. از طرفی چت بات های هوش مصنوعی عملکرد حیرت انگیزی دارند؛ اما تمام این ها تازه آغاز راه هستند.

براساس گزارش مجله دکتر شهاب، آیا می توانیم بفهمیم هوش مصنوعی با چه سرعتی توسعه می یابد؟ اگر پاسخ منفی باشد، آیا مفهوم فیلتر بزرگ را دربر دارد؟ پارادوکس فرمی به اختلاف بین احتمال بالای وجود تمدن های پیشرفته و نبود شواهدی از حضور آن ها اختصاص دارد. راه حل های زیادی برای چرایی وجود این اختلاف ارایه شده اند. یکی از این فرضیه ها «فیلتر بزرگ» است.

فیلتر بزرگ به رویداد یا موقعیتی فرضی گفته می شود که از تبدیل حیات هوشمند به موجودیتی میان سیاره ای یا میان ستاره ای جلوگیری کرده و حتی می تواند به نابودی آن بینجامد. از این دست رویدادها می توان به تغییرات اقلیمی، جنگ هسته ای، برخوردهای سیارکی، انفجارهای ابرنواختر، طاعون یا حتی موارد دیگری از رویدادهای فاجعه بار اشاره کرد؛ اما درباره ی رشد سریع هوش مصنوعی چه می توان گفت؟

پژوهشی جدید در مجله Acta Astronautica، نشان می دهد که هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به ابرهوش مصنوعی (ASI) است که می تواند یکی از فیلترهای بزرگ باشد. عنوان این مقاله به این شرح است: «آیا هوش مصنوعی فیلتر بزرگی است که باعث کمیاب شدن تمدن های پیشرفته در جهان می شود؟» مولف این مقاله مایکل گرت از دانشکده ی فیزیک و نجوم دانشگاه منچستر است.

هوش مصنوعی به عنوان یک فیلتر بزرگ می تواند مانع از دسترسی گونه های زیستی به فضاهای میان سیاره ای و میان ستاره ای شود.

برخی افراد بر این باورند که فیلتر بزرگ از تبدیل گونه های فناورانه مثل ما به گونه های چندسیاره ای جلوگیری می کند. این خبر بدی است، زیرا گونه هایی که تنها یک خانه دارند، در معرض خطر انقراض یا رکود قرار می گیرند. به باور گرت، گونه ها بدون سیاره ی پشتیبان در رقابت با زمان هستند. او می نویسد: چنین فیلتری پیش از آنکه تمدن ها به ثبات و حضور چندسیاره ای برسند، ظاهر می شود و نشان می دهد طول عمر رایج یک تمدن پیشرفته کمتر از 200 سال است.

اگر فرضیه ی فوق حقیقت داشته باشد، می توان ثابت کرد چرا تاکنون هیچ اثری از فناوری یا مدرک دیگری از هوش فرازمینی پیدا نکردیم؛ اما این فرضیه درباره ی مسیر فناوری انسان چه می گویند؟ اگر با یک محدودیت 200 ساله روبه رو شویم و این محدودیت به خاطر ASI باشد، سرنوشتمان چه خواهد بود؟

گرت همچنین بر نیاز به ایجاد چارچوب های قانون مند برای توسعه ی هوش مصنوعی در زمین و پیشرفت جامعه ی چندسیاره ای برای مقابله با تهدیدهای موجود تاکید دارد.

ابرهوش مصنوعی (ASI) می تواند به طور کامل جایگزین نسل بشر بشود

بسیاری از دانشمندان و متفکران می گویند ما در آستانه ی تحولی عظیم قرار داریم. هوش مصنوعی در حال ایجاد تحول در چگونگی انجام کارها است؛ بخش زیادی از این تحول پشت صحنه رخ می دهد. به نظر می رسد هوش مصنوعی میلیون ها شغل را حذف کند و هنگامی که با رباتیک همراه شود، دیگر حد و مرزی نخواهد داشت. قطعا این تحولات نگرانی آشکاری خواهند بود.

با این حال، نگرانی های سیستماتیک تر و عمیق تری وجود دارند. چه کسی الگوریتم ها را می نویسد؟ آیا هوش مصنوعی تا حدی قادر به تشخیص خواهد بود؟ تقریبا با قطعیت می توان گفت که این امکان را خواهد داشت. آیا الگوریتم های رقابتی، جوامع دموکراتیک قدرتمند را رو به زوال می برند؟ آیا جوامع باز همچنان متوقف خواهند شد؟ آیا ASI برای ما تصمیم گیری خواهد کرد و در این صورت چه کسی پاسخگو خواهد بود؟

پرسش های فوق بدون هیچ پایان مشخصی در حال افزایش هستند. استیون هاوکینگ همیشه هشدار می داد درصورتی که هوش مصنوعی به صورت مستقل به تکامل برسد، می تواند نسل بشریت را نابود کند. او در سال 2017 در گفتگو با مجله ی وایرد گفت: از این می ترسم که هوش مصنوعی به کلی جایگزین انسان شود. اگر افراد در حال حاضر می توانند ویروس های کامپیوتری را طراحی کنند، احتمالا در آینده شخصی خواهد توانست نوعی هوش مصنوعی را طراحی کند که خود را بهبود می دهد و تکثیر می کند. این نوع هوش شکل جدیدی از حیات خواهد بود که می تواند بر انسان ها برتری پیدا کند.

ترکیب هوش مصنوعی و رباتیک می تواند به تهدیدی برای انسان تبدیل شود.

هاوکینگ را شاید بتوان یکی از شاخص ترین چهره های هشدار درباره ی هوش مصنوعی دانست؛ اما او تنها نیست. رسانه ها پر از بحث ها و هشدارها و همچنین مقاله هایی درباره ی قابلیت های هوش مصنوعی هستند. مهم ترین هشدارها می گویند که ASI می تواند سرکش شود. برخی افراد این فرضیه را علمی تخیلی می دانند، اما گرت این طور فکر نمی کند. به نوشته ی او: نگرانی ها درباره ی ابرهوش مصنوعی (ASI) و سرکش شدن آن در آینده یک مسیله ی مهم به شمار می روند. مبارزه با این احتمال طی سال های آینده به یک زمینه ی پژوهشی روبه رشد برای رهبران هوش مصنوعی تبدیل خواهد شد.

اگر هوش مصنوعی هیچ مزیتی نداشت، مسیله ساده تر می شد؛ اما این فناوری انواع مزیت ها از تصویربرداری و تشخیص پزشکی بهبودیافته تا سیستم های حمل و نقل ایمن تر را به دنبال دارد. ترفند دولت ها این است که امکان رشد مزایا را بدهند و در عین حال آسیب ها را کنترل کنند. به نوشته ی گرت، این مسیله به ویژه در حوزه های دفاعی و امنیت ملی اهمیت پیدا می کند که در آن ها رشد اخلاقی و مسیولیت پذیری اهمیت دارد.

مشکل اینجاست که ما و دولت هایمان آمادگی کافی را نداریم. هرگز چیزی مانند هوش مصنوعی وجود نداشته و صرف نظر از اینکه چگونه برای ایده پردازی و درک مسیر آن تلاش کنیم، به نتیجه ی قابل انتظار نمی رسیم. بنابراین اگر ما در چنین موقعیتی قرار داریم، احتمالا دیگر موجودات بیولوژیکی در دیگر نقاط جهان هم همین شرایط را دارند. ظهور هوش مصنوعی و ابرهوش مصنوعی می تواند مسیله ای کیهانی باشد و به همین دلیل آن را به کاندیدی مناسب برای فیلتر بزرگ تبدیل کند. خطری که ASI می تواند تحمیل کند، این است که شاید روزی دیگر نیازی به حیات بیولوژیکی سازنده اش نداشته باشد.

براساس توضیحات گرت، سیستم های ASI با رسیدن به تکینگی فناورانه می توانند از هوش بیولوژیکی سبقت بگیرند و با سرعتی به تکامل برسند که حتی از مکانیزم های ناظر خود پیش بیفتند و در نهایت به پیامدهای غیرمنتظره و غیرعمدی بینجامند، به طوری که بعید است با اخلاق و علایق بیولوژیکی سازگار باشند.

زندگی روی چند سیاره می تواند تهدید هوش مصنوعی را کمرنگ کند.

چگونه ASI می تواند خود را از زندگی بیولوژیکی مزاحمی که آن را اسیر کرده، رهایی پیدا کند؟ ممکن است ویروسی کشنده را مهندسی کند؛ یا از تولید و توزیع محصولات کشاورزی جلوگیری کند یا حتی به فروگداخت نیروگاه هسته ای بینجامد و جنگی را آغاز کند.

هنوز نمی توان به طور قطعی درباره ی احتمالات سخن گفت، زیرا قلمروی هوش مصنوعی نامشخص است. صدها سال پیش، نقشه نگارها هیولاهایی را در مناطق کشف نشده ی دنیا ترسیم می کردند و حالا این کاری است که ما انجام می دهیم. تحلیل گرت مبتنی بر این مسیله است که ASI و انسان ها فضای یکسانی را اشغال کنند؛ اما اگر بتوانیم به وضعیت چندسیاره ای برسیم، این چشم انداز تغییر خواهد کرد. گرت می نویسد: برای مثال، گونه های بیولوژیکی چندسیاره ای می توانند از تجربیات مستقل سیاره های مختلف استفاده کنند و با افزایش تنوع استراتژی های بقا از شکست تک نقطه ای که تمدن تک سیاره ای تحمیل می کند، اجتناب کنند.

اگر بتوانیم خطر را روی سیاره های متعدد در اطراف چند ستاره توزیع کنیم، می توانیم از خود در برابر بدترین پیامدهای احتمالی ASI محافظت کنیم. این مدل توزیع یافته با ایجاد افزونگی، انعطاف تمدن بیولوژیکی را در برابر فاجعه های هوش مصنوعی افزایش می دهد. اگر یکی از سیاره ها یا پایگاه هایی که انسان آینده اشغال می کند، در بقا در مقابل تکینگی فناورانه ی ASI شکست بخورند، ممکن است بقیه جان سالم به در ببرند و از این شکست درس بگیرند.

وضعیت چندسیاره ای همچنین می تواند فراتر از نجات از دست ASI باشد. براساس سناریوهای فرضی گرت می توانیم تجربیات بیشتری را با هوش مصنوعی امتحان کنیم و در عین حال آن را محدود نگه داریم. هوش مصنوعی را روی یک سیارک ایزوله یا سیاره کوتوله در نظر بگیرید که به منابع لازم برای فرار دسترسی ندارد و به این صورت می توان آن را محدود کرد. به نوشته ی گرت: این سناریو برای محیط های ایزوله صدق می کند که در آن ها آثار هوش مصنوعی پیشرفته را می توان بدون ریسک آنی نابودی سراسری بررسی کرد.

با این حال یک مسیله ی پیچیده در اینجا مطرح می شود. هوش مصنوعی با سرعتی فزاینده در حال پیشرفت است، در حالی که تلاش های انسان برای تبدیل شدن به گونه ی چندسیاره ای سرعت پایینی دارند. به نوشته ی گرت، ناسازگاری بین پیشرفت سریع هوش مصنوعی و توسعه ی آهسته ی فناوری فضایی بسیار واضح است.

سرعت پیشرفت هوش مصنوعی بسیار بیشتر از سفرهای فضایی است

تفاوت در اینجاست که هوش مصنوعی محاسباتی و اطلاعاتی است، اما سفرهای فضایی با موانع فیزیکی متعددی روبه رو هستند که هنوز روش غلبه بر آن ها را نمی دانیم. ماهیت بیولوژیکی انسان مانعی برای سفرهای فضایی است، اما هیچ کدام از این موانع هوش مصنوعی را محدود نمی کنند.

به نوشته ی گرت، با اینکه هوش مصنوعی از نظر تیوری قابلیت های خود را حتی بدون محدودیت های فیزیکی بهبود می دهد، سفرهای فضایی با محدودیت های انرژی، علم مواد و واقعیت های خشن محیط فضا روبه رو هستند.

در حال حاضر هوش مصنوعی تحت محدودیت هایی که انسان تعیین کرده عمل می کند؛ اما شاید همیشه این طور نباشد. هنوز نمی دانیم هوش مصنوعی چه زمانی ممکن است به ASI تبدیل شود؛ اما نمی توانیم این احتمال را نادیده بگیریم. این مسیله می تواند به دو نتیجه گیری درهم تنیده منجر شود.

اگر حق با گرت باشد، انسان باید بیشتر برای سفرهای فضایی تلاش کند. شاید به نظر دور از دسترس برسد، اما افراد آگاه می دانند که زمین برای همیشه سکونت پذیر نخواهد بود. اگر انسان تمدن خود را به داخل فضا گسترش ندهد، ممکن است به دست خود یا به دست طبیعت نابود شود. با این حال دستیابی به ماه و مریخ می تواند نویدبخش گام های آینده باشد.

دومین نتیجه گیری در ارتباط با قانون مند شدن و نظارت بر هوش مصنوعی است؛ وظیفه ای دشوار در جهانی که بیمارهای روانی می توانند کنترل کل ملت ها را به دست بگیرند و به جنگ افزوزی منجر شوند. به نوشته ی گرت، با اینکه ذینفعان صنایع، سیاست گذارها، کارشناسان مستقل و دولت هایشان درباره ی ضرورت قانون گذاری هشدار می دهند، ایجاد یک چارچوب قانونی که در سراسر جهان پذیرفته شود کار دشواری است.

در واقع اختلاف همیشگی بشریت، هدف نظارت بر هوش مصنوعی را غیرقابل کنترل می سازد. صرف نظر از اینکه با چه سرعتی راهبردها را توسعه دهیم، ابرهوش مصنوعی می تواند با سرعت بیشتری رشد کند. در واقع بدون قانون کاربردی، دلیلی بر این باور وجود دارد که هوش مصنوعی نه تنها تهدیدی برای تمدن آینده بلکه تهدیدی برای کل تمدن های پیشرفته به شمار می رود.

تداوم حیات هوشمند و آگاهانه در جهان ممکن است به پیاده سازی موثر و به موقع ضوابط قانونی و تلاش های فناورانه وابسته باشد.

227227