رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان: آیینی برای تطهیر و نو شدن

رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان، آیینی کهن برای پاکیزگی روح و جسم و جذب برکت سال نو است. این رسم، با حضور پرشور زنان و کودکان، نمادی از رهایی از کهنگی و استقبال از حیات دوباره طبیعت است.

چهارشنبه سوری، جشنی ریشه دار در اعماق تاریخ و فرهنگ ایرانی است که هر ساله با نزدیک شدن به نوروز، شور و هیجان خاصی را در دل مردمان این سرزمین بیدار می کند. در میان تمامی مناطق ایران، استان کردستان با فرهنگ غنی و اصیل خود، آداب و رسوم منحصربه فردی را در این شب و روز فرخنده به نمایش می گذارد. یکی از این آیین های دیرین و کمتر شناخته شده اما بسیار پرمعنا، رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری است که در گویش محلی به آن چشمه باشی نیز گفته می شود. این رسم، فراتر از یک عادت ساده، فلسفه ای عمیق از تطهیر، دفع بلا و جذب برکت را در خود نهفته دارد.

در این سنت کهن، آب به عنوان محور اصلی، نقشی حیاتی ایفا می کند. مردم کردستان، آب را نه تنها مایع حیات، بلکه نمادی از پاکی، روشنایی و تجدید می دانند. صبح آخرین چهارشنبه سال، پیش از طلوع خورشید، اهالی روستاها و برخی مناطق شهری راهی چشمه سارها و رودخانه های جاری می شوند تا با انجام مراسمی خاص، خود را برای استقبال از سال نو و رستاخیز طبیعت آماده سازند. این آیین، تنها یک کنش فیزیکی نیست؛ بلکه تجربه ای روحی است که حس همراهی با طبیعت و ارتباط با گذشته را در وجود هر فرد زنده می کند. هر گام در این مسیر و هر عملی که انجام می شود، حامل پیامی از امید، پاکی و آغاز دوباره است. این مقاله به بررسی جامع و دقیق این رسم زیبا و معنادار در کردستان خواهد پرداخت.

ریشه ها و فلسفه آیین چشمه باشی در فرهنگ کردی و باستانی

آیین چشمه باشی یا همان رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان، ریشه هایی عمیق در باورهای ایران باستان و فرهنگ غنی کردی دارد. برای درک این رسم، باید به تقدس آب در تمدن های کهن و نقش آن در زندگی روزمره و جهان بینی مردم بازگشت.

تقدس آب در ایران باستان و پیوند با زرتشت

آب در ایران باستان، به ویژه در آیین زرتشت، یکی از هفت آفرینش اهورامزدا و عنصری بسیار مقدس به شمار می رفته است. ایزدبانو آناهیتا (که در اوستا اردویسور آناهیتا نامیده می شود) نگهبان آب ها، باروری و پاکی بوده و در میان مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است. چشمه ها، رودخانه ها و هر منبع آب جاری، تجلی گاه این پاکی و برکت دانسته می شدند. برای نیاکان ما، آب نه تنها رفع کننده تشنگی بود، بلکه تطهیرکننده جسم و روح و منبعی برای تجدید حیات به حساب می آمد. این باور عمیق، در سنت های مربوط به چهارشنبه سوری و به ویژه در کردستان، همچنان زنده و پویا باقی مانده است.

آب، نماد زندگی، باروری و پاکی در باورهای کردی

در فرهنگ مردم کردستان نیز، آب جایگاه والایی دارد. آن را نمادی از زندگی، باروری، روشنایی و شادابی می دانند. باور بر این است که آب جاری، توانایی دفع آلودگی ها و جذب نیروهای مثبت را دارد. در صبح چهارشنبه سوری، که پیش درآمدی بر نوروز و آغاز بهار است، این باور به اوج خود می رسد. در این روز، طبیعت پس از خواب زمستانی دوباره بیدار می شود و زندگی تازه ای آغاز می گردد. مردم کردستان با حضور در کنار چشمه ها و رودخانه ها، خود را با این چرخه طبیعی هماهنگ می کنند و با آب، نماد پاکی و حیات، ارتباطی دوباره برقرار می سازند. این ارتباط، تنها یک رسم نیست؛ بلکه تجلی گر همزیستی مسالمت آمیز و ستایش آمیز انسان با طبیعت است.

گفته می شود که در این صبح دلنشین، آب چشمه ها نو می شود، گویی که خود را برای سالی تازه و پر از برکت آماده می کند. این مفهوم نو شدن آب در قلب آیین رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان قرار دارد و مردم با شرکت در این مراسم، آرزوی می کنند تا همراه با طبیعت، زندگی خودشان نیز از هر پلیدی و کهنگی پاک شود و با انرژی های تازه، به سوی آینده گام بردارند.

ارتباط با چرخه طبیعت و چهارشنبه های اسفند

آیین چشمه باشی ارتباط تنگاتنگی با بیدار شدن طبیعت و فرا رسیدن بهار دارد. این مراسم، پاسخی به ندای طبیعت است که انسان را به پاکی و تجدید حیات فرا می خواند. همانطور که زمین خود را برای پوشیدن ردای سبز بهاری آماده می کند، مردم نیز با تطهیر جسم و روح خود، آماده ورود به سالی جدید می شوند. در برخی مناطق ایران، از جمله آذربایجان، چهار چهارشنبه آخر سال اسفند ماه به نام های چهارشنبه باد، چهارشنبه خاک، چهارشنبه آتش و چهارشنبه آب نام گذاری شده اند و هر یک آیین های خاص خود را دارند. اگرچه این تقسیم بندی دقیق ممکن است در تمامی نقاط کردستان به همین شکل مرسوم نباشد، اما اهمیت چهارشنبه آخر سال و به ویژه نقش آب در آن، مشترک است. چهارشنبه آب، نمادی از تطهیر نهایی و آماده سازی برای آغاز بهار است؛ روزی که طبیعت با آب خود را می شوید و پاک می کند و مردم نیز با الهام از آن، به استقبال تازگی و سرزندگی می روند.

آب، همواره در فرهنگ های باستانی، نه تنها مایع حیات، بلکه واسطه ای برای ارتباط با نیروهای ماورایی و پاکسازی روح و جسم به شمار می آمده است. در کردستان، این باور در صبح چهارشنبه سوری به اوج خود می رسد.

باورهای کردی درباره آب و پاکی در این روز

در زبان و ادبیات کردی، واژه ها و اصطلاحات بسیاری وجود دارند که به اهمیت آب و پاکی اشاره می کنند. مردم کردستان، آب را آو می نامند و این واژه در بسیاری از ضرب المثل ها و حکایاتشان نمادی از زندگی و بخشندگی است. آن ها بر این باورند که آب چشمه در صبح چهارشنبه سوری، خاصیتی شفابخش و متبرک پیدا می کند. این آب، نه تنها قادر به دفع بیماری ها و بدشگونی هاست، بلکه می تواند برکت و خوشبختی را برای سال جدید به ارمغان آورد. برایشان، این سفر به کنار چشمه، سفری به عمق هویت فرهنگی و ارتباطی ناگسستنی با نیاکان است؛ تجربه ای که هر ساله تکرار می شود و ریشه های فرهنگشان را آبیاری می کند.

جزئیات دقیق مراسم رفتن کنار چشمه ها در کردستان: گام به گام تا نو شدن

مراسم رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان، مجموعه ای از اعمال آیینی است که هر یک حامل نمادی عمیق و پیامی از پاکی و نو شدن هستند. این مراسم با نظم و ترتیب خاصی، و اغلب با شور و شعفی وصف ناپذیر برگزار می شود.

زمان و مکان دقیق برگزاری آیین

این آیین در صبح زود آخرین چهارشنبه سال، معمولاً پیش از طلوع کامل خورشید و هنگامی که هوا آرام آرام روشن می شود، آغاز می گردد. در این زمان، طبیعت هنوز در خنکای شب گذشته فرو رفته و آرامشی خاص بر همه جا حاکم است. اهالی روستاها و محلات قدیمی تر شهرهای کردستان به سمت چشمه های طبیعی، جوی های آب روان و کنار رودخانه ها روانه می شوند. در سنندج، مریوان، سقز، بانه و دیگر نقاط استان، چشمه های محلی و رودخانه هایی مانند سیروان یا زرینه رود (هرچند زرینه رود بیشتر در آذربایجان غربی قرار دارد، اما اثرات فرهنگی آن در مناطق مرزی کردستان نیز دیده می شود) میزبان این مراسم هستند. تصور کنید، در سپیده دم، گروهی از زنان و کودکان، با کوزه های سفالی نو در دست، مسیرهای باریک و کوهستانی را طی می کنند تا به منبع حیات بخش آب برسند. صدای پایشان بر روی برگ های خشک و بوی خاک نمناک، نویدبخش آغازی تازه است.

شرکت کنندگان و نقش ها در مراسم

در این رسم دیرین، عمدتاً زنان و کودکان نقش محوری را ایفا می کنند. زنان، به عنوان حافظان سنت ها و منتقل کنندگان میراث فرهنگی، پیشگامان این مراسم هستند. آن ها با دقت و ظرافتی خاص، مراحل آیین را به کودکانشان می آموزند و اهمیت هر عمل را توضیح می دهند. حضور دسته جمعی خانواده ها، حس همبستگی و تعلق خاطر به اجتماع را تقویت می کند. کودکان نیز با هیجان و کنجکاوی، مادران و مادربزرگان خود را همراهی می کنند و از تماشای این آیین زیبا، درس هایی از فرهنگ و هویت می آموزند. مردان نیز گاه برای همراهی خانواده ها حضور دارند، اما اجرای بخش های اصلی مراسم بر عهده زنان است.

مراحل و اقدامات آیینی (با تشریح فلسفه هر عمل)

هر گام در مراسم رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان با فلسفه ای عمیق همراه است:

1. خرید و آماده سازی کوزه سفالی نو:

   از مهم ترین بخش های این مراسم، خرید یک کوزه سفالی کاملاً نو است. اهمیت استفاده از کوزه تازه نمادی از تولد دوباره و دور انداختن کهنگی ها و پلیدی های سال گذشته است. کوزه کهنه را می شکنند تا بلاها و سختی های سال پیش را همراه آن دفن کنند و با کوزه ای نو، به استقبال برکت و پاکی سال جدید بروند. کوزه نو، ظرفی است برای نگهداری آب حیات و نویدبخش سالی سرشار از طراوت.

2. پر کردن کوزه با آب چشمه:

   پس از رسیدن به چشمه، زنان با دستان خود کوزه های نو را از آب زلال و جاری چشمه پر می کنند. این عمل نماد جذب آب نو و برکت سال جدید از دل طبیعت است. آن ها باور دارند که با این کار، برکت و طراوت طبیعت را به خانه خود می آورند و زندگی شان را با انرژی های مثبت آب تازه سیراب می کنند. حس خنکی آب جاری بر دست ها و شنیدن صدای دلنشین آن، تجربه این لحظه را پرمعناتر می کند.

3. پریدن از روی آب یا کوزه:

   یکی از هیجان انگیزترین بخش ها، پریدن از روی آب جاری چشمه یا از روی کوزه پر از آب است. این عمل معمولاً سه بار یا هفت بار انجام می شود. این پریدن، نماد دور کردن بلا، آرزوی سلامتی، پاکی و شگون نیک برای سال جدید است. در هر بار پریدن، افراد آرزوهایی را در دل می پرورانند و از آب می خواهند که سختی ها و بیماری ها را با خود ببرد و سلامتی و سعادت را برایشان به ارمغان آورد. لبخند و شادی کودکان در حین این کار، به مراسم رنگ و بوی خاصی می بخشد.

4. انداختن ناخن و تار مو در آب جاری:

   یکی از جزئیات منحصربه فرد این آیین، انداختن چند تار مو و ناخن های کوتاه شده (از خود و کودکان) در آب جاری است. فلسفه این عمل، دفع بیماری ها، بدشانسی ها و بلاهای سال گذشته است. مردم باور دارند که با سپردن این اجزا به آب روان، هر آنچه شر و ناپاکی است، توسط آب به دوردست ها برده می شود و روح و جسم از آلودگی ها رهایی می یابد. این عمل، حس رهایی و سبکی را به ارمغان می آورد.

5. سرمه کشیدن به چشم:

   پس از انجام مراسم کنار آب، زنان به چشم های خود سرمه می کشند. این کار نماد زیبایی، تقویت بینایی (چشم روشنی) و محافظت از چشم بد است. با این عمل، آرزو می شود که در سال جدید دیدگانشان روشن باشد و از هر گزند و بلایی در امان بمانند. زیبایی و سادگی این عمل، جلوه ای از هویت اصیل زنان کرد را به نمایش می گذارد.

6. پاشیدن آب کوزه در خانه و تقسیم بین همسایگان:

   پس از بازگشت به خانه، بخشی از آب متبرک چشمه در گوشه و کنار خانه پاشیده می شود. این کار نماد برکت بخشی به محیط زندگی و پاک کردن خانه از هرگونه انرژی منفی است. همچنین، بخشی از آب را بین همسایگان و دوستان تقسیم می کنند تا خوبی ها و پاکی با دیگران نیز به اشتراک گذاشته شود. این رسم، برادری و همدلی را در جامعه تقویت می کند.

7. نوشیدن آب چشمه یا دم کردن چای صبحانه با آن:

   بسیاری از خانواده ها، مقداری از آب چشمه را می نوشند یا چای صبحانه چهارشنبه سوری خود را با آن دم می کنند. این عمل به نیت تبرک جستن و جذب سلامتی و تازگی برای آغاز سال جدید است. نوشیدن این آب، حس سرزندگی و آمادگی برای یک شروع نو را در وجود افراد زنده می کند.

تفاوت های منطقه ای و بومی در کردستان

اگرچه هسته اصلی مراسم رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان در سراسر استان یکسان است، اما در جزئیات اجرای آن، ممکن است تفاوت های ظریفی بین شهرهای مختلف مانند سنندج، مریوان، سقز و بانه دیده شود. به عنوان مثال، در برخی روستاها، ممکن است تأکید بیشتری بر تعداد دفعات پریدن از روی آب باشد، یا در منطقه ای دیگر، نوع خاصی از کوزه سفالی ترجیح داده شود. گاهی نیز همراه با آب آوردن، نغمه ها و آوازهای محلی خاصی خوانده می شود که به فضای مراسم جلوه ای بومی تر می بخشد. این تفاوت ها، نه تنها از اصالت رسم نمی کاهد، بلکه غنای فرهنگی و تنوع باورها را در دل این سرزمین کهن به نمایش می گذارد.

مقایسه با آیین مشابه چشمه باشی در آذربایجان و دیگر مناطق ایران

آیین های مرتبط با آب و پاکسازی در آستانه نوروز، تنها به کردستان محدود نمی شود و در بسیاری از مناطق ایران، به ویژه در استان های آذربایجان، رسوم مشابهی با فلسفه های مشترک برگزار می گردد. این شباهت ها و تفاوت ها، نشان دهنده ریشه های عمیق و مشترک فرهنگی در فلات ایران است.

شباهت ها با رسم چشمه باشی در آذربایجان

یکی از بارزترین شباهت ها، رسم چشمه باشی در آذربایجان است، به ویژه در مناطقی مانند میاندوآب. در این مناطق نیز، مردم در صبح آخرین چهارشنبه سال، به کنار چشمه ها و رودخانه ها (مانند زرینه رود و سیمینه رود) می روند تا با آب، نویدبخش سال نو شوند. نقاط مشترک اصلی عبارتند از:

• فلسفه آب: در آذربایجان نیز، آب نماد روشنی، پاکی، زلالی و برکت دانسته می شود و باور بر این است که آب ها هنگام تحویل سال از نو متولد می شوند.
• استفاده از کوزه نو: همانند کردستان، در آذربایجان نیز مردم کوزه های کهنه را شکسته و کوزه های تازه را با آب چشمه پر می کنند. این آب برای پاشیدن در گوشه های خانه یا دم کردن چای صبحانه استفاده می شود.
• پریدن از روی آب: پریدن از روی آب (معمولاً سه یا هفت بار) برای آرزوی سلامتی و دور کردن قضا و قدر الهی، رسمی مشترک است.
• زمان برگزاری: این آیین نیز صبح زود آخرین چهارشنبه سال، نزدیک طلوع آفتاب برگزار می شود.

این شباهت ها نشان می دهد که انسان در مواجهه با طبیعت و آغاز فصلی جدید، همواره به دنبال نمادهایی برای پاکسازی، تجدید حیات و جذب برکت بوده است. آب، با ویژگی های ذاتی خود، بهترین و در دسترس ترین نماد برای این مفاهیم بوده است.

تفاوت ها و ویژگی های منحصربه فرد کردستان

اگرچه شباهت های بسیاری وجود دارد، اما آیین رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان ویژگی های منحصربه فردی نیز دارد که آن را از سایر مناطق متمایز می کند:

• انداختن ناخن و تار مو: این جزئیات، یعنی قیچی کردن ناخن ها و چند تار مو (به ویژه از کودکان) و سپردن آن ها به آب جاری، در کردستان برجسته تر است و نمادی قوی از دفع بیماری و بدشانسی تلقی می شود که در آذربایجان کمتر به این شکل دیده می شود. این عمل، نشان دهنده اعتقاد عمیق تر به واگذاری رنج های جسمی و روحی به آب روان است.
• سرمه کشیدن به چشم: رسم سرمه کشیدن زنان پس از بازگشت از چشمه، در کردستان با تأکید بیشتری انجام می شود و نمادی از چشم روشنی و محافظت از چشم بد است.
• نقش پررنگ زنان: هرچند در هر دو منطقه زنان نقش اساسی دارند، اما در روایت های کردی، تأکید ویژه ای بر نقش مادران و زنان در انتقال این سنت به نسل های جدید و مسئولیت آن ها در به خانه آوردن برکت مشاهده می شود.
• ترانه ها و آوازهای محلی: در برخی نقاط کردستان، این مراسم با ترانه ها و نغمه های محلی خاصی همراه است که به زبان کردی خوانده می شوند و فضایی روحانی و شورانگیز ایجاد می کنند.

این تفاوت های ظریف، به غنای فرهنگی هر منطقه می افزاید و نشان می دهد که چگونه یک آیین باستانی، در هر اقلیم و فرهنگ، رنگ و بوی خاص خود را به خود می گیرد.

جایگاه جهانی آیین های مرتبط با آب و نوروز

فراتر از مرزهای ایران، آیین های مشابهی که با آب و نوروز گره خورده اند، در دیگر فرهنگ های باستانی خاورمیانه و آسیای مرکزی نیز یافت می شوند. بسیاری از ملت هایی که نوروز را جشن می گیرند (مانند تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان)، به نوعی با آب و عناصر طبیعی در آستانه بهار مراسم پاکسازی و نو شدن را اجرا می کنند. این پدیده های مشترک، حکایت از یک میراث تمدنی کهن و باورهای انسانی بنیادین دارد که در طول قرون، مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و در دل مردمان مختلف جای گرفته است.

جایگاه امروزین این رسم: چالش ها، تغییرات و اهمیت پاسداشت

در گذر زمان و با تغییرات سبک زندگی، بسیاری از آداب و رسوم کهن با چالش هایی روبرو شده اند. آیین رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و در دهه های اخیر، دگرگونی هایی را تجربه کرده است.

میزان رواج کنونی آیین چشمه باشی

امروزه، میزان رواج این رسم در مناطق مختلف کردستان یکسان نیست. در روستاها و مناطق عشایری که ارتباط نزدیک تری با طبیعت و سنت های نیاکان حفظ شده است، این آیین همچنان با شور و حرارت گذشته برگزار می شود. اهالی این مناطق، هر ساله در صبح آخرین چهارشنبه سال، با همان جدیت و اعتقاد به چشمه ها می روند. اما در شهرهای بزرگتر کردستان مانند سنندج، مریوان و سقز، تأثیر مدرنیته و شهرنشینی بیشتر مشهود است. در این شهرها، اگرچه ممکن است برخی خانواده ها همچنان این رسم را به جا آورند، اما دیگر به آن گستردگی و همه گیری گذشته نیست. گاهی، این مراسم بیشتر به یک دورهمی خانوادگی یا فرصتی برای یادآوری خاطرات تبدیل شده است تا یک آیین پرشور عمومی.

تاثیر مدرنیته و تغییر سبک زندگی

شهرنشینی و تغییر سبک زندگی، چالش های عمده ای را بر سر راه این آیین قرار داده است. دسترسی کمتر به چشمه های طبیعی و آب های روان در محیط های شهری، و همچنین تغییر در عادات و برنامه های روزمره مردم، از عواملی هستند که به کمرنگ شدن این سنت کمک کرده اند. زندگی مدرن، با سرعت و شلوغی خود، فرصت کمتری برای انجام مراسمی که نیاز به آرامش و ارتباط با طبیعت دارند، باقی می گذارد. نسل های جوان تر نیز، ممکن است به دلیل آشنایی کمتر با فلسفه و عمق این آیین، علاقه کمتری به شرکت در آن نشان دهند.

علاوه بر این، تغییرات در ساختار خانواده و کاهش نقش زنان در برخی از این مراسم (به دلیل اشتغال و مسئولیت های دیگر) نیز می تواند بر میزان رواج چشمه باشی تأثیرگذار باشد. با این حال، هنوز هم هستند خانواده هایی که این میراث گرانبها را با تمام وجود پاس می دارند و آن را به فرزندانشان می آموزند، تا ریشه های فرهنگی شان با گذشت زمان سست نشود.

چالش های محیطی و تاثیر آن بر اصالت آیین

چالش های محیطی نیز بر اصالت و تداوم آیین رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان تأثیرگذار بوده اند. آلودگی روزافزون رودخانه ها و چشمه ها، به ویژه در نزدیکی مناطق شهری، می تواند حس پاکی و قداست آب را که جوهره اصلی این رسم است، مخدوش کند. گسترش استفاده از مواد محترقه و ترقه بازی در چهارشنبه سوری، علاوه بر آسیب های احتمالی به افراد، می تواند آرامش و فضای معنوی این آیین را تحت الشعاع قرار دهد و تمرکز را از مفاهیم اصلی آن دور کند. در مناطقی که مردم همچنان برای چشمه باشی به کنار رودخانه ها می روند (همانند اشاره به میاندوآب در آذربایجان)، دیده شده که متأسفانه این مراسم گاهی به صحنه ترقه بازی و تجمع های بی هدف تبدیل می شود و از اصالت خود دور می گردد.

اهمیت حفظ و احیای این میراث

علی رغم تمامی چالش ها، حفظ و احیای آیین رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. این آیین ها، تنها رسوم قدیمی نیستند؛ آن ها ستون های اصلی هویت فرهنگی یک ملت و عامل تقویت کننده همبستگی اجتماعی هستند. این مراسم، نسل های مختلف را به یکدیگر پیوند می دهد، ریشه هایشان را به نیاکان متصل می کند و حس تعلق به یک سرزمین و فرهنگ را در دل ها زنده نگه می دارد. علاوه بر این، چشمه باشی می تواند به عنوان یک ابزار قدرتمند برای بازسازی ارتباط انسان با طبیعت و یادآوری اهمیت حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست عمل کند. با معرفی دقیق و جامع این رسوم به نسل جوان و گردشگران، می توان گام مهمی در جهت حفظ این میراث گرانبها و تضمین بقای آن برای آیندگان برداشت.

نگاهی به این رسم، فرصتی است برای تامل در مورد ارتباط عمیق نیاکانمان با عناصر طبیعی و درک این نکته که چگونه می توان از دل این آیین ها، درس هایی برای زندگی امروز و فردای خود آموخت.

نتیجه گیری

آیین «رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری» در کردستان، بیش از یک رسم ساده، تجلی گر فلسفه ای عمیق از تجدید حیات، پاکی و ارتباط ناگسستنی انسان با طبیعت است. این سنت کهن که ریشه هایی در تاریخ باستانی ایران و باورهای کردی دارد، نمادی از رهایی از کهنگی ها، دفع بلاها و استقبال از برکت و طراوت سال نو به شمار می رود. با حضور پرشور زنان و کودکان در سپیده دم آخرین چهارشنبه سال در کنار چشمه ها و رودخانه ها، هر عمل آیینی، از پر کردن کوزه نو با آب زلال گرفته تا پریدن از روی آب و سپردن ناخن و مو به جریان آن، حامل پیامی از امید و نو شدن است.

فرهنگ غنی کردستان، با جزئیات و ظرافت های خاص خود در اجرای این آیین، جلوه ای بی نظیر از همزیستی انسان با محیط زیست و احترام به عناصر طبیعی را به نمایش می گذارد. اگرچه چالش هایی مانند مدرنیته و تغییر سبک زندگی، بر میزان رواج این رسم تأثیر گذاشته اند، اما اهمیت حفظ و معرفی آن برای نسل های آینده، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. رفتن کنار چشمه ها در صبح چهارشنبه سوری در کردستان نه تنها یک میراث فرهنگی ارزشمند است، بلکه دریچه ای است به سوی درک عمیق تر از هویت یک ملت و ارتباط آن ها با چرخه بی انتهای زندگی و طبیعت. پاسداشت این گونه رسوم، به معنای پاسداشت روح و اصالت یک سرزمین است.