کودکان و حق بر شهر

دکتر شهاب گزارش می دهد؛

منظور از شهر دوستدار کودک شهری است که از طریق شناخت نیاز ها و حقوق کودکان، متعهد به بهبود شرایط زندگی کودکان در قلمرو خود می شود.

گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری دکتر شهاب، محمدعلیم الفتی راد؛ در حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری یکی از موضوعاتی که در دنیا به عنوان شاخصه قابل توجه شناخته می شود، شهر دوستدار کودک است و متاسفانه در بسیاری از موارد نقش کودکان به عنوان یک سوم جمعیت شهروندی جهان مورد توجه قرار نمی گیرد. بنابراین، لزوم توجه به مشارکت کودکان در طرح های توسعه شهری ضروری است.

 با تحولات مدرن شهری به دلیل گسترش موج شهرنشینی در دنیا وسرعت گسترش شهرها، گویی کودکان در برنامه ریزی های شهری نادیده گرفته شده اند به طوریکه امروزه لزوم توجه به آنها در شهر ها بیش از پیش احساس می شود.

* نسبت شهر و کودکان

شهر یک واقعیت زنده و پویا است که نباید خود را بر کودک تحمیل کند بلکه باید متناسب با شخصیت او شکل گیرد و رشد کند. کودکان عضو های کلیدی جامعه به شمار می آیند و سال های کودکی و نوجوانی سال های سرنوشت ساز زندگی محسوب می شوند. از منظر جامعه شناسان و روانشناسان در کودکی بعد روحی و روانی شکل می گیرد و روز های طلایی و رویایی کودکی اگر به درستی سپری شوند با خود ارمغانی از جنس اعتماد بنفس، شور و شعف به همراه خواهد داشت.    

* شهر و حقوق کودکان

منظور از شهر دوستدار کودک شهری است که از طریق شناخت نیاز ها و حقوق کودکان، متعهد به بهبود شرایط زندگی کودکان در قلمرو خود می شود. در واقع، به شهری که در آن صداها، نیازها، حقوق و اولویت های کودکان به عنوان بخشی ضروری در طراحی، سیاست های عمومی، برنامه ها و تصمیم گیری های شهری در نظر گرفته می شود، شهر دوستدار کودک می گویند.

روزگار کودکی و آنچه بر سر کودکان می آید و در خاطره و ضمیر ناخود آگاه شان ثبت می شود آنچنان دارای اهمیت است که یونیسف چشم اندازی برای شهر های دوستدار کودک تعریف کرده است. چشم انداز ابتکار شهر دوستدار کودک یونیسف این است که «همـه کـودکان و جوانـان بایـد بتواننـد ازکودکـی و جوانـی خـود لـذت ببرنـد و از طریـق احقـاق برابـر حقـوق خـود در شـهر واجتماع محلی شان، توانایی های بالقوه خود را به طور کامل به فعل درآورند.»    

بدون شک، طراحی شهر های دوستدار کودک مزایای بی شماری را برای شهر ها به دنبال دارد که از مهم ترین آنها می توان به رونق اقتصادی و ایجاد فضا هایی با نشاط اشاره کرد؛ زمانی که در یک شهر زمینه برای راحتی و پرورش استعداد های کودکان فراهم آید، آن گاه کودکان با محیط اطراف محل سکونت خود بیشتر آشنا می شوند که این امر می تواند زمینه را برای مشارکت هرچه بیشتر آنها در برنامه ریزی های شهری در سال های آینده زندگی خود هموار کند.

در نتیجه همین کودکان، که بزرگسالان و تصمیم گیرنده های آینده شهر به حساب می آیند، در طراحی شهر ها بسیار موفق تر از مدیران قبل از خود عمل خواهند کرد و مزایای بی شماری را برای شهر ها و سایر شهروندان به ارمغان خواهند آورد.

* کودکان و ایده مشارکت

بنابراین یکی از عناصر اصلی شهر دوستدار کودک، مشارکت کودکان و شنیده شدن صدای کودکان توسط مسیولین، مدیران و تصمیم گیران شهری است. زیرا این قشر از اجتماع بی صدا هستند و نمی توانند به دلیل طفولیت صدا، نظرات، ایده ها، مسایل و مشکلات خود را به گوش بزرگتر ها برسانند. به همین خاطر اگر یک مکانیزم فراهم شود که صدای آنها به گوش مدیران، تصمیم گیران شهری برساند و آنها این نظرات را در برنامه های توسعه شهری و مسایل مدیریت شهری در نظر گیرند، بی تردید بخش عمده ای از اهداف شهر دوستدار کودک محقق خواهد شد.

نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا این مسیله و مشکل وجود دارد و کودکان معمولاً نادیده گرفته می شوند و نیازهایشان در شهر ها تامین نمی شود. به همین دلیل امروزه بسیاری از فضا های شهری ناامن هستند و بستر شاد و خلاقانه برای حضور کودکان ایجاد نمی کنند.

در این راستا اگر در فرایند توسعه شهری و در تجهیز شهرها، زیرساخت ها و روساخت ها به مسایل و مشکلات کودکان توجه شود، یکی از مهمترین عناصر شهر دوستدار کودک که همانا سهیم شدن کودکان در فضای شهریست محقق می شود.