«رستگاری» و تلاش ده نمکی برای پیوند جامعه و عالم معنا

سریال «رستگاری» با پیوند قصه های میانی در دل قصه اصلی که به موضوع دنیای بعد از مرگ می پردازد، پدیده های اجتماعی را به تصویر می کشد.

به گزارش گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری دکتر شهاب، این روز ها و در شب های ماه مبارک رمضان شاهد بازگشت تلویزیون به گونه سریال های ماورایی با درونمایه اعتقادی هستیم که «مسعود ده نمکی» پای در این عرصه صعب و پرمعنا گذاشته؛ صعب از آن منظر که بطور ذاتی پرداختن به مفاهیم روحی و معنوی و ماورایی و ناشناخته، عرصه بسیار پر چالش و پر انتقادی می تواند باشد که لغزش و یا انحراف در آن علاوه بر نابودی اعتبار، خسارات معنوی و اعتقادی و حتی اجتماعی جبران ناپذیری را نیز به همراه دارد.

تعلق انسان به موضوعات ماورایی و کشف جهان های فوق شناخت حواس انسانی وعوالم ناپیدا، بخشی از بعد حسی، ادراکی، روانی و حتی فطری او هست که دایما سعی دارد تا به جای زندگی عادی در امروز، فردای نیامده را پیش از رسیدن باز بشناسد و به همین دلیل تا پیش از این دوره زمانی و حتی در همین دوره مدرنیزه و مترقی که علم در ابعاد مختلف خود را نمایان کرده و بخشی ازدریچه ها و دروازه های دانش بر انسان آشکار شده؛ باز هم می بینیم که عده ای با استفاده از تکنیک های رمالی و یا فالگیری و پیشگویی می خواهند سر از فردای نیامده دربیاورند و سفر در زمان بویژه به آینده از علاقمندی های خاص آنان محسوب می شود.

علاقه همیشگی به عالم معنا و ماوراء

اساسا تفکر مبتنی بر وجود سایرعوالم و موجودات را نمی توان کتمان کرد و قطعا چنین عوالم ناپیدایی در جهان مخلوق هستی ساز جهان، با توجه به مفاهیم دینی و اشارات موجود در کتب دینی وجود دارند و ای بسا که به این عوالم نیز رفت و آمد هایی به طرق نامعلوم وجود داشته و قطعا هنوزهم وجود دارد؛ اما! اینکه آیا این موضوع در جهان زیست بشر می تواند تعمیم به کل پیدا کند و یا این عوالم در هم ادغام و ترکیب شوند؛ موضوعی است که اظهار نظر به آن نمی تواند منطق قابل اثباتی لااقل در برهه کنونی داشته باشد وارجاعات به تجربه های صورت گرفته بر اساس آیات و روایات بویژه در خصوص جهان و عوالم بعد از مرگ است که برای همگان و بالاخص جامعه مسلمانان موضوع را قابل پذیرش کرده.

با یک پرسه زنی ساده در فضای مجازی می توانیم ببینیم که بستر فضای مجازی بویژه «اینستاگرام» هم به هر طریق ممکن می خواهد گونه ای دیگر غیر از آنچه که کره «زمین» هست را به ساکنان آن معرفی کند: یعنی توجه به موجودات ماورایی و فرا زمینی و یا تخت بودن زمین و یا منطقه ممنوعه و آنسوی قطب جنوب و… از چنان گستردگی تصویر و تحلیل برخوردار شده که نمی توان به ساده گی از کنار آن گذشت و قطعا اهدافی غیر از جلب توجه و جمع آوری فالور در پشت این موضوع می تواند نهفته باشد.

مجموع این توجه بشر به علوم و وقایع ماورایی گویای آن است که انسان تمایل به رشد و کمال و ارتقا دارد و بستر این مهم را در نایافته های خودش می بیند و به هر طریق ممکن می خواهد سر از ناشناخته هایی دربیاورد که ای بسا شاید از آن بازگشتی هم وجود نداشته باشد.

بستر هنر و تلویزیون که نقش اندیشه ساز در بین آحاد مختلف جامعه دارد همواره با تشخیص این نیاز و ذایقه مخاطب در سال های متوالی بویژه در دو دهه اخیر بسیار هوشمندانه و هدایتگرانه پای به این عرصه گذاشته و دقیقا در ایام خاصی مثل ماه مبارک رمضان رو به پخش سریال های آورده که می تواند این نیاز جامعه را پاسخ بدهد.

پایش و نگاه به سریال های ماه رمضانی که یا طنز بوده اند و یا با مفاهیم و معنایی عرفانی و معنوی و ماورایی ساخته شده اند؛ گویای آن است که این گونه سریال ها نیاز جدی جامعه و مخاطبین تلویزیون در این شب ها است که بطریق مطلوب باید بر آن توجه کرد و جای تامل می تواند باشد که برنامه ای چون «زندگی پس از زندگی» نیز در همین طریق توجه رسانه به نیاز و ذایقه جامعه و مخاطب چند سالی است که با استقبال خوب مردم با نگاه به زندگی پس از مرگ و ماوراء به روی آنتن می رود.

گام متفاوت ده نمکی در مسیر ساخت سریال های ماورایی

تجربه سریال های مثل (کمکم کن، پنج کیلومتر تا بهشت، روز حسرت، اغما، سقوط یک فرشته و …) که جملگی در ایام ماه مبارک رمضان پخش می شدند این دیدگاه را در بین بعضی از منتقدین ایجاد کرده بود که تلویزیون با ساخت این سریال ها به تکرار افتاده و سوژه جدید و یا ساختار جدیدی نیز برای بیان مفاهیم اعتقادی ندارد؛ اما «مسعود ده نمکی» که با سه گانه اخراجی ها به اوج نام در عرصه کارگردانی رسید و با همان ساختار تجربه های دیگری را هم کسب کرد؛ حالا با ساخت سریال «رستگاری» با موضوعات ماورایی و جهان ناشناخته و ناپیدا، مطابق نظر کارشناسان شب های ماه مبارک رمضان را برای مخاطبین جذاب و پر مفهوم کرده.

بعد از وقفه طولانی که تلویزیون برای پخش سریال های خاص با موضوع روح و دنیای پس از مرگ داشت؛ حالا «رستگاری» با تفاوت های زیادی نسبت به سریال های ماقبل «شبکه دو» را در معرض توجه عموم و حتی خواص قرار داده تا با رویکرد های هنری جدید مسعود ده نمکی بیشتر آشنا شوند و ده نمکی نیز با بکار گیری جلوه های ویژه بدیع و پر کاربرد در تیتراژ های آغازین و پایان و همینطور درطول سریال و با به کار گیری موسیقی متن بسیار تاثیرگذار  توانسته پاسخ ارزنده ای به این میزان از توجه ها بدهد.  

رستگاری با ایجاد پیوند قصه های میانی در دل قصه اصلی که به موضوع دنیای بعد از مرگ می پردازد؛ پدیده های اجتماعی و بعضی از ناهنجاریهای مبتلا به جوانان را به تصویر کشیده و با ورود به لایه های روانی وعلل گرایش جوانان به این ناهنجاریها از جمله «اعتیاد» به خوبی رسالت رسانه ای خود را ایفا کرده و در قالب این سریال پیام شخصیت شناسی و توجه به جوانان را در کنار موضوعات معنوی مطرح کرده است.  

پی رنگ داستانی موجود در سریال، به شخصیت های دو دوست و همکار گره معناداری خورده است که رابطه عاطفی و صمیمیت و همکاری این دو دوست پیوندهای خانوادگی را نیز بوجود آورده و گویا این تمام ماجرا نیست و ده نمکی تلاش دارد تا با کشف خلاء های موجود در روابط عاطفی و تفاوت سبک زیست و اختلاف طبقاتی میان دو دوست، بار معنایی ارتباطات منطقی را برجسته و بر مبنایی واقعیات وتعلقات، شخصیت ها را به مخاطب معرفی کند.  

معاد از زاویه لنز دوربین

تکنیکال بودن تصویر برداری و دکوپاژهای صورت گرفته در صحنه های مرتبط با حضور روح، از نوآوری و خلاقیت منحصر به فردی برخوردار است که پیوستگی حسی عمیقی بین مخاطبین و تفکر کارگردان ایجاد می شود و تماشاگر «رستگاری» در مفهوم هستی خود و چگونه زیستن، به بازنگری می اندیشد و تفکر ادامه حیات در جهان دیگر را با معنای«معاد» و مفاهیم دینی دوباره می سنجد و قطعا تغیر را در خود می تواند احساس کند.  

توجه به موضوع درام و چالشهای اقتصادی و از همه مهمتر اعتقادات که تنظیم کننده رفتار و کردار و گفتار است در متن فیلمنامه از چنان برجستگی و اهمیتی برخوردار است که می تواند هر مخاطبی را به رغم چالشهای روزمره زندگی به تفکر در خصوص نحوه و سلامت زندگی وادار کند و قطعا او را به دیگر گونه بودن و دگر گونه زیستن هدایت نماید. 

در این سریال که بیش از 20 بازیگر سینما و تلویزیون ایفای نقش می کنند از لحاظ جلوه های ویژه نیز از تکنیک های جدید بهره برده شده که هر کدام از این جلوه های ویژه در موقعیت های دنیایی یا برزخی و عالم قبر بر جذابیتهای داستانی و گونه اثر در سی قسمت شبهای ماه مبارک رمضان روز به روز بیشتر می افزاید و مخاطب را با انگیزه دیدن تصاویر بدیع و غیر قابل تکرار به دنبال خود می کشد. 

تعداد زیادی از بازیگران از جمله (محمود پاک نیت، علیرضا استادی، حمیدرضا هدایتی، رامین راستاد، مهدی سلوکی،نیما شاهرخ شاهی و کاوه سماک باشی)در این سریال با مفاهیم ماورایی ایفای نقش کرده اندکه بیش از آنچه که اشاره شد به لحاظ هنری و بازیگری قابل بررسی است؛ اما با توجه به سایر زوایای سریال که قطعا در خصوص آنها باید بیشترگفته شود؛ این مهم را به فرصتی دیگر و مفصل موکول می کنیم.