۲۶ دکتر شهاب در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم وقایع و رویدادهای مهم تاریخی مرتبط با علم و فناوری را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری دکتر شهاب، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۶ دکتر شهاب برابر ۱۷ اکتبر را ورق می‌زنیم.  

*** 

اعطای جایزه علمی یونسکو به دانشمند ایرانی 

۲۶ دکتر شهاب ۱۳۸۰ خورشیدی، جایزه علمی یونسکو به دكتر سيما رافتي سيدي يزدي، دانشمند ایرانی، استاد ایمونولوژی و رییس بخش ایمونوتراپی انستیتو پاستور ایران اعطا شد. این جایزه دوسالانه علمی که مدال یونسکو-انستیتو پاستور نام دارد از سال 1995 ازسوی انستيتو پاستور پاريس و يونسكو به‌طور مشترک اعطا می‌شود. مدال انتسيتو پاستور-يونسكو برای توسعه دانش علمی که تأثیر مفیدی بر سلامت انسان دارد به يكي از پژوهشگران برجسته‌اي كه در حوزه علوم پزشكي، فرمانتاسيون، كشاورزي و مواد غذايي تحقيقاتي انجام‌ داده‌اند اعطا مي‌‌شود. سيما رافتي سيدي يزدي به‌دلیل به‌كارگيري ژن‌هاي سيستين پروتئاز انگل ليشمانيا به‌صورت واكسن دی‌ان‌ای برنده این مدال شد. تیم تحقیقاتی بخش ایمونولوژی مولکولی و تحقیقات واکسن انستیتو پاستور ایران به سرپرستی دکتر سیما رافتی، از سال ۱۳۷۴ در حوزه‌های تشخیص، درمان و تولید واکسن بیماری لیشمانیا یا سالک مطالعات وسیعی انجام داده‌اند. 

بنیانگذار طب هوافضا 

۱۷ اکتبر ۱۸۳۳ میلادی برابر با ۲۶ دکتر شهاب ۱۲۱۲ خورشیدی، پل برت فیزیولوژیست، سیاستمدار و دیپلمات فرانسوی و بنیانگذار طب مدرن هوافضا به‌دنیا آمد. تحقیقات برت درباره تأثیرات فشار هوا بر بدن، بعدها در اکتشافات فضا و اعماق اقیانوس کمک بسزایی داشت. زمانی‌که او بین سال‌های ۱۸۶۹ تا ۱۸۸۶ استاد فیزیولوژی در دانشگاه سوربن پاریس بود، دریافت که بیماری حیوانات در ارتفاعات بالا معمولا به‌دلیل مقدار کم اکسیژن جو است. برت همچنین درباره آسیب فشاری یا باروتروما مطالعه کرد که آسیب جسمی ناشی‌از تغییرات فشار محیط اطراف روی فضاهای هوائی موجود در حفرات بدن انسان است و سبب می‌شود غواصان اعماق دریا به‌دلیل فشار زیاد اعماق به‌سرعت به سطح بیایند. این دانشمند فرانسوی نشان داد که فشار بالای خارجی، مقدار زیادی از نیتروژن جو را وادار می‌کند تا در خون حل شود، سپس درطول فشرده‌سازی سریع، نیتروژن حباب‌های گازی تشکیل می‌دهد و این حباب‌ها مویرگ‌ها را مسدود می‌کنند. سال ۱۸۷۸او اولین نتایج آزمایش‌های پرفشار را منتشر کرد، که این مقالات به‌عنوان سنگ بنای پزشکی غواصی، پزشکی پرفشار (اکسیژن‌درمانی در فشار بالاتر از فشار جو) و پزشکی هوافضا (بررسی وضعیت پزشکی فضانوردان) شناخته می‌شوند. 

نخستین فضانورد زن آفریقایی‌تبار 

۱۷ اکتبر ۱۹۵۶ میلادی برابر با ۲۶ دکتر شهاب  ۱۳۳۵ خورشیدی، می کارول جمیسون، پزشک سیاه‌پوست آمریکایی و اولین فضانورد زن آفریقایی‌تبار به‌دنیا آمد. جمیسون دارای مدرک مهندسی شیمی (۱۹۷۷) و مدرک دکترای پزشکی (۱۹۸۱) است. قبل از اینکه جمیسون فضانورد شود، به‌عنوان پزشک در غرب آفریقا کار می‌کرد. سال ۱۹۸۷ ناسا جیمیسون را برای آموزش فضانوردی انتخاب کرد و او در ۱۲ سپتامبر ۱۹۹۲ به‌عنوان متخصص مأموریت علمی به شاتل اندیور وارد شد. طی این ماموریت هشت روزه، او آزمایش‌های مربوط به بیماری‌های در فضا را انجام داد و تحقیقاتی در مورد از کاهش استخوان در گرانش صفر انجام داد. جیمیسون در سال ۱۹۹۳ ناسا را ترک کرد و مدیر موسسه جمیسون برای پیشرفت فناوری در کشورهای در حال توسعه شد، سازمانی که به تحقیق، طراحی، پیاده‌سازی و ارزیابی فناوری‌های پیشرفته می‌پردازد. او اولین فضانوردی است که در یک قسمت سریال تلویزیونی پیشتازان فضا (Star Trek) ظاهر شد. 

مبدع نظریه تمایز چگالی  

۱۷ اکتبر ۱۹۰۷ میلادی برابر با ۲۶ دکتر شهاب ۱۲۸۶ خورشیدی، ولادیمیر ولادیمیرویچ بلوسف، زمین‌شناس و ژئوفیزیکدان شوروی به‌دنیا آمد. بلوسف در سال ۱۹۴۲ نظریه تمایز چگالی را عرضه کرد و بر این باور بود که حرکات سطح زمین نتیجه تغییرات ساختاری تدریجی درونی است، زیرا ماده متراکم‌تر به سمت مرکز زمین فرو می‌رود. او قاره‌ها را این‌طور فرض کرد که کم‌و‌بیش در جای خود باقی می‌مانند و فقط تحت تأثیر حرکت عمودی قرار می‌گیرند. موقعیت او به‌عنوان دانشمندی برجسته در حفظ این مفهوم تأثیرگذار بود، به‌طوری‌که، تا اواخر دهه ۱۹۶۰ دانشمندان شوروی پذیرش نظریه تکتونیک صفحه‌ای را به تاخیر انداختند. بلوسوف معتقد بود که حرکات عمودی توده‌های خشکی قاره‌ای را نمی‌توان به‌درستی با نظریه تکتونیک صفحه‌ای که در غرب ارائه شده توضیح داد.