بوژان نیشابور؛ بهشت پلکانی خراسان | جاذبه ها، مسیر

اگر به دنبال مقصدی بکر و خوش آب وهوا در نزدیکی نیشابور هستید که ترکیبی از طبیعت زیبا معماری سنتی و آرامش کوهستان را ارائه دهد روستای بوژان گزینه ای ایده آل برای شماست. این روستای پلکانی که در دامنه های رشته کوه بینالود آرمیده با جاذبه های طبیعی و تاریخی خود تجربه ای متفاوت از سفر را به ارمغان می آورد. در این محتوا شما را با این گنج پنهان در استان خراسان رضوی آشنا می کنیم و راهنمایی های لازم برای سفری خاطره انگیز به آن را ارائه می دهیم.

روستای بوژان نیشابور

روستای بوژان نگینی درخشان در ۱۳ کیلومتری شمال شرق نیشابور و ۱۲۰ کیلومتری شهر مشهد است. این روستا در دامنه جنوبی رشته کوه بینالود واقع شده و جزو دهستان فضل در شهرستان نیشابور به شمار می رود. بافت پلکانی آن که یادآور ماسوله است در کنار طبیعت کوهپایه ای بکر بوژان را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری خراسان رضوی تبدیل کرده است.

وسعت این روستا حدود ۱۲۲۵ هکتار است و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۱۳۷۱ نفر بوده است. البته بخش قابل توجهی از این جمعیت فصلی هستند و به دلیل سرمای شدید زمستان در ماه های سرد سال در روستا اقامت ندارند. موقعیت جغرافیایی بوژان آن را از شرق به روستای سوقند از غرب به روستای دربهشت و اردوگاه باغرود از جنوب به روستاهای بوژآباد و حصار و از شمال به ارتفاعات منتهی به مشهد محدود کرده است.

مسیر دسترسی به روستای بوژان

برای رسیدن به روستای بوژان از مبدا مشهد مسیری حدود ۱۲۰ کیلومتر را باید طی کنید که تقریباً یک ساعت و نیم زمان می برد. از مشهد به سمت ملک آباد حرکت کرده و سپس وارد بزرگراه مشهد به نیشابور شوید. پس از عبور از قدمگاه بوژآباد و حمیدآباد به جاده فرعی بوژان می رسید که شما را مستقیماً به روستا هدایت می کند.

اگر از تهران یا سایر شهرهای دورتر عازم بوژان هستید ابتدا باید خود را به نیشابور برسانید. از نیشابور دو مسیر اصلی به سمت بوژان وجود دارد: جاده بوژان و جاده باغرود. جاده بوژان که در بزرگراه مشهد-نیشابور قرار دارد مسیری آسفالته به طول حدود ۲۸ کیلومتر است و از کنار روستاهایی مانند حمیدآباد و حصار بوژان می گذرد. جاده باغرود که از میدان امام رضا (میدان باغرود) در نیشابور آغاز می شود حدود ۲۰ کیلومتر طول دارد که بخش ابتدایی آن آسفالت و حدود ۱۰ کیلومتر انتهایی آن خاکی است.

تاریخچه روستای بوژان

روستای بوژان پیشینه ای غنی دارد که با فراز و نشیب های طبیعی و تاریخی همراه بوده است. روایت ها حاکی از آن است که حدود ۷۰۰ سال پیش سیلی ویرانگر بخش های زیادی از روستا را تخریب کرد و باعث مهاجرت بسیاری از ساکنان شد. با گذشت زمان بازماندگان و مهاجران دوباره به منطقه بازگشتند و در بخش جنوبی (بوژآباد فعلی) و سپس در مکان فعلی روستا ساکن شدند و آن را احیا کردند.

متأسفانه این روستا در سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۶۵ نیز شاهد سیل های مخرب دیگری بود که خسارات جانی و مالی فراوانی به بار آورد. هر بار اهالی روستا با همت و تلاش بوژان را از نو ساختند و آن را به رونق بازگرداندند. این تاریخ پرچالش نشان دهنده پایداری و سرسختی مردم بوژان در برابر سختی هاست و امروزه این روستا به یکی از مهم ترین تفرجگاه های منطقه تبدیل شده است.

دلیل نام گذاری روستای بوژان

درباره ریشه نام «بوژان» که در گویش محلی «بِژو» یا «بِیجو» نیز تلفظ می شود چندین روایت وجود دارد. برخی معتقدند این نام به معنای «رشدکرده» است که شاید اشاره به آبادانی و رویش دوباره روستا پس از حوادث طبیعی داشته باشد. دیدگاه دیگر این است که بوژان به معنای «طراوت و شادابی» یا «زمان شکفتن شکوفه های بهاری» است که با طبیعت سرسبز و باغات پربار روستا همخوانی دارد.

همچنین در این منطقه گیاهی با برگ های ریز و ساقه های بلند می روید که به آن «بوژان» یا «بوژانه» می گویند. احتمال دارد نام روستا برگرفته از نام این گیاه بومی باشد. هرچند دلیل قطعی نام گذاری مشخص نیست اما تمامی این معانی با ویژگی های طبیعی و جغرافیایی روستای بوژان ارتباط دارند.

آب وهوای روستای بوژان

روستای بوژان با قرارگیری در ارتفاع حدود ۱۶۰۰ متری از سطح دریا و در دامنه رشته کوه بینالود دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است. این موقعیت جغرافیایی باعث شده تا تابستان های این روستا بسیار خنک و دلپذیر باشد و مقصدی عالی برای فرار از گرمای شهرها محسوب شود. میانگین سالانه دما در بوژان حدود ۱۴.۳ درجه سانتی گراد و متوسط بارندگی سالانه آن نیز حدود ۲۳۹.۹ میلی متر است.

بهار در بوژان با شکوفه دهی درختان و طراوت طبیعت همراه است. تابستان ها معتدل و مناسب گردشگری است. پاییز با رنگ های زیبا و تماشایی خود جلوه ای خاص به روستا می بخشد هرچند هوا رو به سردی می رود. زمستان های بوژان معمولاً بسیار سرد و برفی است و تردد و اقامت در این فصل برای بسیاری از گردشگران دشوار است به همین دلیل بخش زیادی از جمعیت فصلی روستا در این فصل به شهر کوچ می کنند.

معماری روستای بوژان

یکی از جذاب ترین ویژگی های روستای بوژان معماری منحصربه فرد آن است. خانه های روستا به صورت پلکانی و بدون نظم هندسی خاصی بر روی شیب ملایم کوه ساخته شده اند. این ساختار به دلیل کمبود زمین مسطح در منطقه شکل گرفته و نتیجه آن منظره ای شبیه به روستای ماسوله گیلان است به طوری که پشت بام هر خانه حیاط خانه بالایی محسوب می شود.

بافت روستا متمرکز است و خانه ها به هم نزدیک هستند. اغلب خانه ها دوطبقه هستند؛ طبقه پایین معمولاً برای نگهداری دام و طیور و انبار علوفه استفاده می شود و طبقه بالا محل زندگی خانواده است. کوچه های روستا باریک و پرپیچ وخم هستند و در برخی قسمت ها به دالان های مسقف تبدیل می شوند که در گذشته نقش امنیتی داشته اند و با بستن درهای ورودی روستا را در برابر مهاجمان ایمن می کردند. مصالح سنتی در خانه های قدیمی شامل گل و خشت بوده اما در ساخت وسازهای جدید از مصالح نوین نیز استفاده می شود.

جاهای دیدنی روستای بوژان

بافت پلکانی روستا

خود بافت پلکانی روستای بوژان یکی از جاذبه های دیدنی اصلی آن است. قدم زدن در کوچه های باریک و شیب دار تماشای خانه هایی که بر روی هم قرار گرفته اند و منظره ای بی نظیر از روستا و دره های اطراف را ایجاد می کنند تجربه ای دلنشین است. این سبک معماری که با شرایط طبیعی منطقه سازگار شده هویت بصری ویژه ای به بوژان بخشیده و فرصت های عالی برای عکاسی فراهم می آورد.

رودخانه و آبشار بوژان

رودخانه بوژان که از ارتفاعات شمالی روستا سرچشمه می گیرد یکی دیگر از جاذبه های طبیعی برجسته است. این رودخانه حدود ۱۰ کیلومتر طول دارد و در مسیر خود آبشارهای کوچک و بزرگی را خلق کرده است. معروف ترین آن ها آبشار بوژان است که با حدود ۱۵ متر ارتفاع منظره ای چشم نواز را پدید آورده است. دسترسی به آبشار اصلی نیازمند حدود دو ساعت پیاده روی در مسیری نسبتاً دشوار در امتداد رودخانه است و توصیه می شود با راهنمای محلی اقدام کنید.

تخت هلاکو خان

در فاصله حدود چهار کیلومتری شمال شرقی روستا منطقه ای سنگلاخی با خاک از جنس کنگلومرا وجود دارد که به «تخت هلاکوخان» معروف است. بر اساس روایات محلی هلاکوخان مغول پس از ویران کردن نیشابور به این منطقه آمده تا از آب رودخانه بوژان برای آبیاری مزارع در ویرانه های شهر استفاده کند. بازدید از این مکان یادآور تاریخ پرفرازونشیب منطقه و اهمیت آب در طول قرون است.

اماکن مقدس

روستای بوژان میزبان اماکن مقدسی است که مورد احترام اهالی و زائران قرار دارند. در شرق روستا آرامگاه امامزاده سلیم واقع شده که نسب ایشان به امام زین العابدین (ع) می رسد و محل زیارت محلی هاست. همچنین در جنوب روستا و با کمی فاصله آرامگاه امامزاده خواجه گل علی قرار دارد که فاقد مقبره است اما مردم روستا اعتقاد و ارادت ویژه ای به ایشان دارند.

دره ها و چشمه های معروف بوژان

اطراف روستای بوژان مملو از دره ها و چشمه های زیبا و پرآب است که مقاصدی عالی برای طبیعت گردی و کوهنوردی هستند. از جمله این مناطق می توان به دره و چشمه شکراب اشاره کرد که در مسیر صعود به قله شیرباد قرار دارد و یکی از معروف ترین چشمه های منطقه است. چشمه کلاغ چین که امروزه به چهارچشمه معروف است دیگر چشمه مهم بوژان محسوب می شود که اغلب نقطه آغاز مسیرهای کوهنوردی است. دره هایی مانند مرغزاردره نیز با پوشش گیاهی انبوه و آب فراوان مناظر دل انگیزی را ارائه می دهند.

تفریحات روستای بوژان

روستای بوژان با طبیعت بکر و کوهستانی خود فرصت های متعددی برای تفریح و سرگرمی ارائه می دهد. یکی از اصلی ترین فعالیت ها در بوژان طبیعت گردی و پیاده روی در مسیر رودخانه دره ها و ارتفاعات اطراف است. هوای پاک و مناظر زیبا پیاده روی در این منطقه را بسیار لذت بخش می کند.

کوهنوردی در ارتفاعات رشته کوه بینالود که در شمال روستا قرار دارد از دیگر تفریحات محبوب است. قللی مانند شیرباد و گودزرد کوهنوردان زیادی را به خود جذب می کنند. کمپینگ و شب مانی در طبیعت اطراف رودخانه نیز برای علاقه مندان به اقامت در فضای باز امکان پذیر است. همچنین عکاسی از مناظر طبیعی معماری پلکانی روستا و زندگی روزمره مردم تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.

مردم روستای بوژان

مردم روستای بوژان به مهمان نوازی و خونگرمی شهرت دارند. آن ها اغلب مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند و به زبان فارسی صحبت می کنند. ساختار اجتماعی روستا به صورت متمرکز است و خانواده ها ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. احترام به بزرگان و حفظ سنت ها در میان اهالی بوژان مشهود است.

در گذشته لباس محلی بخش جدایی ناپذیر پوشش روزمره بوده به خصوص در میان افراد مسن تر. لباس های زنان با طرح ها و رنگ های متنوع جلوه خاصی به محیط روستا می بخشند. هرچند جوانان بیشتر از لباس های رایج استفاده می کنند اما در مراسم و جشن ها پوشیدن لباس محلی همچنان مرسوم است. زندگی در دامنه کوه و همزیستی با طبیعت تأثیر عمیقی بر فرهنگ و سبک زندگی مردم بوژان گذاشته است.

غذاهای محلی روستای بوژان

سفر به روستای بوژان فرصتی برای چشیدن طعم غذاهای محلی خوشمزه و متنوع این منطقه است. آشپزی محلی بوژان ریشه در سنت های روستایی و استفاده از مواد اولیه تازه و طبیعی دارد. از جمله غذاهای معروف این روستا می توان به کله جوش اشکنه کشک و انواع آش های محلی اشاره کرد که با استفاده از سبزیجات و محصولات دامی تازه تهیه می شوند.

نان های محلی مانند نان فطیر مسکه و نان تافتون نیز در بوژان پخت می شود که طعم بی نظیری دارند. همچنین انواع کباب آبگوشت و خورشت های مختلف با گوشت تازه دام های محلی در این روستا طبخ می شود. تولیدات لبنی مانند کشک ماست و دوغ محلی نیز بسیار باکیفیت و لذیذ هستند و امتحان کردن آن ها به گردشگران توصیه می شود.

سوغات روستای بوژان

روستای بوژان علاوه بر زیبایی های طبیعی سوغاتی های ارزشمندی نیز برای عرضه به گردشگران دارد. یکی از مهم ترین سوغاتی ها صنایع دستی تولید شده توسط زنان هنرمند روستا است. قالی بافی و فرت بافی (بافت پارچه های سنتی مانند حوله چادر شب و…) از هنرهای رایج در بوژان هستند و محصولات آن ها می تواند یادگار ارزشمندی از سفر شما باشد.

همچنین با توجه به رونق باغداری در این منطقه میوه های فصلی تازه مانند آلبالو گیلاس گردو انگور و زردآلو از دیگر سوغاتی های خوشمزه بوژان هستند که بسته به فصل سفر می توانید آن ها را تهیه کنید. محصولات لبنی محلی مانند کشک نیز کیفیت بالایی دارند و می توانند به عنوان سوغات خریداری شوند. لباس های سنتی محلی نیز برای علاقه مندان به پوشاک سنتی در دسترس هستند.

اقامت در روستای بوژان

برای اقامت در روستای بوژان گزینه های متنوعی پیش روی شما قرار دارد که بسته به سلیقه و مدت زمان سفرتان می توانید انتخاب کنید. اقامتگاه های بوم گردی متعددی در روستا وجود دارند که با معماری سنتی و فضایی گرم و صمیمی تجربه ای اصیل از زندگی روستایی را ارائه می دهند. این اقامتگاه ها برای کسانی که به دنبال غرق شدن در فرهنگ و محیط روستا هستند انتخابی عالی محسوب می شوند.

اگر ترجیح می دهید در هتل اقامت کنید یا اقامتتان کوتاه مدت است می توانید از هتل ها و اقامتگاه های شهر نیشابور که در فاصله حدود ۲۲ کیلومتری بوژان قرار دارد استفاده کنید. برای علاقه مندان به طبیعت گردی و ماجراجویی امکان کمپینگ و چادر زدن در مناطق مجاز اطراف رودخانه و دره ها نیز وجود دارد که تجربه ای متفاوت از شب مانی در دل طبیعت کوهستانی را فراهم می آورد. همچنین امکان استفاده از خانه معلم روستا با ارائه کارت شناسایی وجود دارد.

بهترین زمان سفر به روستای بوژان

بهترین زمان برای سفر به روستای بوژان و لذت بردن از طبیعت و آب وهوای دلپذیر آن فصل های بهار و تابستان است. در فصل بهار طبیعت روستا با شکوفه دهی درختان و سرسبزی دوباره جلوه ای بی نظیر پیدا می کند و هوا معتدل و خنک است. تابستان نیز با آب وهوای معتدل کوهستانی ایده آل ترین زمان برای فرار از گرمای شهرها و لذت بردن از پیاده روی کوهنوردی و طبیعت گردی در بوژان است.

فصل پاییز نیز با رنگارنگ شدن درختان مناظر فوق العاده ای برای عکاسی و لذت بردن از آرامش پاییز ارائه می دهد هرچند هوا رو به سردی می رود و تعداد گردشگران کمتر است. زمستان های بوژان بسیار سرد و پربرف است و سفر در این فصل می تواند چالش برانگیز باشد مگر اینکه به دنبال تجربه زمستان کوهستان و فعالیت های مرتبط با برف باشید.

توصیه هایی برای تجربه سفری به یادماندنی به روستای بوژان

برای اینکه سفری ایمن و لذت بخش به روستای بوژان داشته باشید رعایت چند نکته می تواند مفید باشد. قبل از سفر وضعیت آب وهوا را بررسی کنید به خصوص اگر قصد کوهنوردی یا کمپینگ دارید. اطلاعات لازم درباره مسیرهای دسترسی را جمع آوری کنید و در صورت نیاز از نقشه یا اپلیکیشن های مسیریابی استفاده کنید.

اگر قصد پیاده روی طولانی یا کوهنوردی دارید حتماً کفش و لباس مناسب به همراه داشته باشید و تجهیزات لازم مانند آب آشامیدنی کافی خوراکی و کمک های اولیه را فراموش نکنید. استفاده از راهنماهای محلی به خصوص برای پیمایش مسیرهای ناشناخته مانند دسترسی به آبشار اصلی توصیه می شود. برای حفظ زیبایی و پاکیزگی طبیعت از ریختن زباله خودداری کنید و مسئولانه رفتار کنید. امتحان کردن غذاهای محلی و خرید صنایع دستی و سوغات از اهالی روستا نه تنها لذت سفرتان را بیشتر می کند بلکه به اقتصاد محلی نیز کمک می کند.

روستای بوژان کجاست؟

روستای بوژان در فاصله ۱۳ کیلومتری شمال شرق نیشابور و ۱۲۰ کیلومتری شهر مشهد در دامنه جنوبی رشته کوه بینالود در استان خراسان رضوی واقع شده است.

بهترین زمان بازدید از روستای بوژان چه موقعی است؟

بهترین زمان برای بازدید از روستای بوژان فصل های بهار و تابستان است زیرا در این فصول آب وهوای روستا معتدل و دلپذیر بوده و طبیعت در زیباترین حالت خود قرار دارد.

در بازدید از روستای بوژان کجا اقامت کنیم؟

برای اقامت در بوژان می توانید از اقامتگاه های بوم گردی روستا هتل های شهر نیشابور (در فاصله حدود ۲۲ کیلومتری) استفاده کنید یا در مناطق مجاز اطراف روستا کمپینگ کنید.

کدام جاذبه های گردشگری به روستای بوژان نزدیک است؟

جاذبه های طبیعی مانند رودخانه و آبشار بوژان دره ها و چشمه های اطراف و ارتفاعات بینالود در نزدیکی روستا قرار دارند. همچنین شهر نیشابور با جاذبه های تاریخی و فرهنگی خود در فاصله کمی از بوژان است.

چه تفریحاتی در بوژان وجود دارد؟

در بوژان می توانید به طبیعت گردی پیاده روی در مسیر رودخانه و دره ها کوهنوردی در ارتفاعات بینالود کمپینگ و عکاسی از مناظر طبیعی و معماری روستا بپردازید.

در بوژان چی بخوریم؟

در بوژان می توانید غذاهای محلی متنوعی مانند کله جوش اشکنه کشک انواع آش نان های محلی مانند فطیر مسکه و تافتون و همچنین کباب و آبگوشت محلی را امتحان کنید.